Давлат хокимияти ва бошқарувини демократлаштириш

2. Давлат ҳокимияти ва бошқарувини демократлаштириш соҳасида 
амалга оширилган конституциявий ўзгаришлар 
Мустақиллик йилларида Ўзбекистонда давлат ҳокимияти ва бошқарувини 
демократлаштириш соҳасида амалга оширилган ислоҳотлар ҳокимиятлар 
бўлиниши конституциявий принципини ҳаётга изчил тадбиқ қилиш, бошқарув 
тизимини марказлаштиришни чеклаш, марказда ва жойларда қонун чиқарувчи 
ва вакиллик ҳокимиятининг ваколатлари ва назорат вазифаларининг ролини 
кучайтириш бўйича долзарб чора-тадбирларни кўришга қаратилган. Ўтган 
даврда Ўзбекистонда демократик жамиятга хос бошқарув тизими 
шакллантирилди. 
Шундай 
бўлсада 
бу 
тизим 
ҳаёт 
талабларига 

---

11 
мувофиқлаштирилиб, 
демократик 
принцип 
асосларига 
кўра 
такомиллаштирилиб борилиши муҳим аҳамият касб этади.
Давлат ҳокимияти – бир-бири билан ўзаро боғлиқ бўлган, муайян 
тузилмага бирлашган давлат ҳокимиятини амалга оширувчи давлат органлари 
тизимидир. 
Ўзбекистонда давлат бошқаруви тизимига давлат бошлиғи сифатида 
Президент, республика ҳукумати сифатида Вазирлар Маҳкамаси, вазирликлар, 
давлат қўмиталари, марказий давлат бошқаруви идоралари ва уларнинг 
жойлардаги маҳаллий органлари, вилоят, шаҳар, туман ҳокимлари ва 
ҳокимиятлар ҳамда уларнинг бўлимлари ва бошқармалари киради. 
Кейинги йилларда бошқарув соҳасидаги вазифаларнинг бир қисми 
республика даражасидан вилоят, туман ва шаҳар миқёсига ўтказилди, маҳалла 
тизимини шакллантиришга катта эьтибор берилди. Бошқарув соҳасини 
марказлаштиришни чеклаш ишлари амалга оширилди ва бу борадаги 
ислоҳотлар давом эттирилмоқда. 
Ўзбекистон давлат мустақиллигига эришгач, мамлакатда давлатни идора
этишнинг замонавий ва самарали шакли – президентлик тизими қарор топа 
бошлади. Дунё давлатчилиги тараққиётида давлат бошқарувининг асосан икки 
шакли - монархия ва республика шакллари мавжуд. Республика, ўз навбатида, 
парламентар ва президентлик республикаси кўринишларига эга. Президентлик 
республикаси ҳозирги кунда энг кўп тарқалган давлат бошқаруви шаклидир. 
Бирлашган Миллатлар Ташкилотига аъзо 192 давлатдан 142 тасида президент 
лавозими мавжуд бўлиб, уларнинг аксарияти президентлик республикасидир
1
.
Ўзбекистонда Президент лавозими 1990 йил 24 мартда Олий Кенгашнинг 
1-сессиясида таъсис этилди.
Ўзбекистонда президентлик институтини мустаҳкамланишида 1992 йил 8 - 
декабрда қабул қилинган Ўзбекистон Республикаси Конституцияси муҳим 
ўрин тутади. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг Х1Х боби 
“Ўзбекистон Республикасининг Президенти” деб номланган. Мазкур боб 9 
1
Мустақиллик: изоҳли илмий - оммабоп луғат.Т.,Шарқ, 2006, 75-бет.