Зовурлаштирилган территориянининг сув – туз баланси

Sizot ssuvlarining sathini ko’tarilishi 
Daryoga doimo (uzunlik birligi hisobida) oqib kelayotgandagi sizot suvlar
sathining ko’tarilishini G.N.Kamenskiy formulasi bilan taqriban aniqlash mumkin:
x
y
H
y
H
y
h
y
h
K
x
H
H
h
h
K
q
)
(
(
2
)
(
)
(
2
1
1
1
1
1
1
(9.8) 
Bu yerda: q – daryoning uzunlik birligi hisobida sizot suvlarining doimiy oqimi; 
Q – filtratsiya koeffitsiyenti, m/sutka; 
y – daryodagi suvning dimlanish miqdori; 
y
1
– vodiyda sizot suvlar sathining ko’tarilish miqdori; 
x – daryodan to vodiydagi sizot suvlar sathi ko’tarilgan joygacha bo’lgan
masofa (86 - rasm). Suv bosishga qarshi kurashning radikal chorasi – dimlanishini
batamom bartaraf qilish yoki uni kamaytirishdan iborat. Agar buning imkoni
bo’lmasa, suv qabul qilgich bo’ylab daryoning dimlangan b’efidan oqib keladigan
filtratsiya suvlarining hamda vodiydan keladigan sizot suvlar oqimini ushlab
qoladigan chuqur qirg’oq zovurlari yoki kanallari quriladi (87 – rasm). Agar ushlab
qoluvchi qirg’oq zovuri dimlanishni bartaraf qilolmasa, suv bosadigan territoriyada
zax qochirishning sistemasi vujudga keltiriladi. Suv bosayotgan territoriyadan ekish
uchun foydalaniladi va bunda mazkur territoriyadagi tashlama suvlar nasos
qurilmalari yordamida yoki kanallar orqali oqizilib, to’g’onning pastki b’efiga
tushirib yuboriladi.

---

Mazkur tadbirlar loyixalashtirilganida dimlangan b’efdagi suv sathlarining
o’zgarib turishi – ularning xalq xo’jaligi ehtiyojlari uchun sarflanishi va toshqinlar
davrida qayta to’lishi hisobga olinadi. Bu o’zgarishlar qishloq xo’jaligining ayrim
davrlaridagi suv bosish va suvning sizib ko’tarilishi miqyoslarida shubhasiz aks
etadi. Ana shu davrlarda muvaqqat zovurdan foydalanish mumkin.