O. A. H u s in o V patologik fiziologiyadan amaliyot darslari uchun

M ashg‘ulotlarda bajariladigan amaliy ishlar va o ‘zlashtiriiishi
lozim bo‘Igan amaliy ko‘nikmalar bilan tanishish
1-isA. Baqada nafas funksiyasi moslashuv reaksiyalarini o‘rganish.
U chta bankaga bittadan baqa joylashtiriladi: I - sog‘lom, 2 - bir 
o ‘pkasiz, 3 - ikki o ‘pkasiz. 0 ‘pkaning olib tashlanishi uchun baqa 
taxtachaga qom i pastga qilib m ahkam lanadi. Anesteziya maqsadida 
qom iga operatsiyadan 5 daqiqa ilgari efirga ho‘llangan paxta qo‘yiladi. 
0 ‘rta aksillar chiziq bo‘ylab 1 sm atrofida teri-m ushak kesiladi. 0 ‘pka 
tash q a rig a olinadi, u tub idan b o g ‘lanib kesib tash lanadi, c h o ‘ltoq 
ko ‘krak b o ‘shlig‘iga kiritilib, yaraga ikkita chok qo‘yiladi. 3 - baqada 
o ‘pka ikki tomondan ham olib tashlanadi.
Bankalarga sovuq suv (5eC) quyiladi va 2 daqiqadan so‘ng nafas 
soni 1 daqiqa ichida sanaladi. So‘ng qaynoq suv quyiladi va bankadagi 
suv harorati 10, 15, 20, 25, 30 va 40°C gacha ko‘tariladi va har gal 
nafas o lish i sanaladi. Ikkita baqada nafas soni o ‘zgarishi quyidagi 
jadvalga yoziladi.
1-jadval
Harorat *C
Baqaoloa nafaa ollah к>п1
•oqlom
(bir o*pkasix)
5
10
15
20
25
30
35
40
T ajribaga bayonnom a tuziladi. H ar bir baqani u lam i individual 
r e a k tiv lik x u s u s iy a ti b ila n b o g ‘liq , u m u m iy h o la ti va nafas 
funksiyasining o ‘zgarishiga e ’tibor qaratiladi.
2-ish.
Baqa asab tizimi va yuragiga elektr toki ta’sirini o ‘rganish:
- dekapitatsiya qilingan baqada Tyurk refleksi vaqti aniqlanadi, 
buning uchun xlorid kislotasining uch konsentratsiyasi (0,25% li, 0,5% 
li, 1% li) ishlatiladi. E lektrodlarni orqa miya kesigi va dum g‘azaga 
qo ‘yib, orqa miya orqali 10 V kuchlanishga ega bo‘lgan elektr toki 5 
soniya davom ida o ‘tkaziladi. Yana refleks vaqti aniqlanadi;
- harakatsizlantirilgan baqada yurak ochiladi, uning qisqarishi sanaladi. 
E le k tro d la r o ldin gi chap v a o rqa o ‘ng panjalarga q o ‘y ilib 40 V 
kuchlanishga ega eletr toki 5 soniya davomida o‘tkaziladi. Yurak qisqarishi 
yana sanaladi.

---

Tajriba (eksperim ent) natijalari m uhokam a qilinadi va bayonnoma 
tuziladi.
Jihozlar:
baqalar, qaychi, pinsetlar, ignatutqichlar, ninalar, ligaturalar, 
igna to ‘g ‘nag‘ichlar, baqalami fiksatsiyalash uchun shtativlar, kichkina 
yupqa taxtalar, paxta, efir, 0,25%, 0,5%, 1% li xlorid kislota eritmalari, 
elektrodli laboratoriya avtotrasformatori, kimyoviy termometr, bankalar, 
sovuq va issiq suv, sekundomer.
Talaba: 1) ja rro h lik ashyolari b ilan ishlash (q isqichlar, qaychi, 
ignalar, igna u sh lag ich lar, p in se tla r); 2) y a ra g a chok q o ‘y ish ; 3) 
kimyoviy termometr bilan ishlashni bilishi kerak.
AUDITORIYAISHI