O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

 
Abu Ali Ibn Sino
(980–1037)
 

---

52 
mutafikkirlar yashab, ijod qilishdi. Ularning asarlarida muhim iqtisodiy 
g‗oyalar ham o‗z aksini topgan. Sharq uyg‗onishi davrida yashab ijod 
qilgan olimlar o‗z asarlarida shu davrdagi tijorat, mulkdorlik sirlarini 
bayon etganlar. Ularning ko‗plari hozirgi kunda ham o‗z ahamiyatini 
saqlab kelmoqda.
Ibn Sino nafaqat oila doirasidagi, balki shahar va hatto davlat 
miqyosidagi daromad va xarajatlar balansi to‗g‗risida ham fikr yuritadi. 
Uning fikricha, davlat tabiiy ofat yoki urush bo‗lish ehtimolini hisobga 
olib, unga mablag‗ ajratgan holda daromad va xarajatlar balansiga 
erishishi zarur. 
Ibn Sino ideal davlat to‗g‗risida fikr yuritib, uni quyidagicha 
tavsiflab beradi: 
1)
hamma o‗z foydasini ko‗zlab mehnat qilishi kerak; 
2)
bu davlatda barcha moddiy boyliklar shunday teng taqsimlanishi 
kerakki, unda juda katta boylik va ashaddiy kambag‗allik bo‗lmasin; 
3)
barcha kishilar halol mehnat bilan shug‗ullanishi va halol savdo 
qilishi sababli urushadigan odamlar bo‗lmaydi va urushlar tugatiladi, 
davlatlar o‗rtasidagi siyosiy bahslar esa tinch yo‗l bilan hal etiladi; 
4)
ideal davlatda odamlarda hamma narsa muhayyo bo‗ladi, 
shuning uchun ular bir-biriga qarama-qarshi bo‗lmaydilar, quvnoq 
ashula va musiqani yaxshi ko‗radilar, uzoq vaqt qarimaydilar. 
Ibn Sinoning ideal davlat to‗g‗risidagi qarashlari Platonning 
«Qonun»larida, Aristotelning «Afina siyosatchilari»da, Forobiyning 
«Saxovatli shahar aholisining qarashlari to‗g‗risida traktat»ida aytilgan 
fikrlariga ko‗p jihatdan o‗xshab ketadi.