Ma’mur qahhorov

Jamiyat va shaxs
. Jamiyatning shaxsga, shaxsning o‘zi yashab 
turgan jamiyatga munosabati muhim ijtimoiy-falsafiy masalalardan. 
Odamning xuquqi va majburiyatlari bir-biridan ajralmagan ibtidoiy 
jamiyatda bu masala umuman bo‘lmagan. Ijtimoiy-sinfiy jihatdan 
tabaqalangan jamiyatga o‘tilgach, odam muayyan ijtimoiy qatlam, 
guruh, sinf vakiliga, ijtimoiy sub’yektga aylanadi va o‘z maqomidan 
kelib chiqib jamiyat oldiga ma’lum talablar qo‘yadi, jamiyat ham, 
o‘z navbatida, uning zimmasiga muayyan majburiyatlar yuklaydi. 
Shundan «jamiyat -shaxs» munosabati kelib chiqadi.
Shaxs—ijtimoiy- tarixiy hodisa. Odam shaxs bo‘lib tug‘ilmaydi. Balki 
konkret ijtimoiy, ma’naviy muhitda mehnat, ijtimoiy faoliyat, muloqot 
jarayonida o‘zligini anglab, o‘z ijtimoiy mavqeini aniqlab, ko‘nikma 
va malakalar orttirib, gardaniga ijtimoiy ma’suliyat olib, shaxsga 
aylanadi. Jamiyatdan ayro tushgan inson farzandlari shaxs bo‘lib 
yetisha olmaydi. Bunga misollar ko‘p. Aristotelning tabiricha, odam 
tabiatan ijtimoiy mavjudotdir. Shunday ekan, u o‘zining chinakam 
shaxsiy fazilatlarini faqat jamiyatda kamol toptira oladi.
Biroq odamlarning salohiyati, tafakkur madaniyati bir xilda emas. 
Shaxs jamiyat manfaatlarini hamisha to‘g‘ri idrok ettiravermasligi 

---

mumkin. Ayrim shaxslar o‘z davridan bir qadar o‘zib ketishi, ayrimlari 
undan ortda qolishi, begonalashuvi, o‘z zamonasida qadr topmasligi 
ham tabiiy. «Jamiyat- shaxs» munosabatlari,