Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S

 
Bob bo„yicha xulosalar 
Tovar-murakkab ko‗p qirrali tushuncha, biroq bunda eng asosiy narsa 
iste‘mol xususiyatlari, ya‘ni tovarning o‗z vazifasini bajarish-unga ega bo‗lgan 
iste‘molchining ehtiyojlarini qondirish xususiyatidir. 
Savdo
markasi 
Bozorda ajralib turish, mashhurlik 
Xaridorlarda unga nisbatan ishonch 
Brend 

---

209 
Tovarlar quyidagi mezonlari bo‗yicha alohida guruhlarga bo‗linadi: 

maqsadli ko‗rsatkich bo‗yicha 

bozor turiga ko‗ra 

foydalanishga tayyorligiga ko‗ra 

iste‘molchilar soniga qarab bo‗linadi. 
Har bir xaridor o‗ziga yoqqan tovarni sotib oladi, iste‘molchilar esa raqiblar 
tovariga nisbatan ko‗proq ijtimoiy ehtiyojlariga mos keluvchilarini tanlashadi. 
Shuning uchun raqobatbardoshlik (tanlangan bozorda tovarni sotish imkoniyati)ni 
faqat raqiblar tovarni solishtirish orqali aniqlash mumkin. Raqobatbardoshlik 
nisbiy tushuncha, aniq bozorga va unga kirish vaqtiga bog‗liqdir 
Tovarning an‘anaviy yashash davrida quyidagi bosqichlar ajralib turadi. 
ishlab chiqarish, kirib kelish, o‗sish, etuklik, to‗yinish, inkiroz (kasodlik). 
Tovar strategiyasi istiqbol uchun ishlab chiqariladi va firmada mavjud tovar 
miksni jalb etuvchanligini yaxshilash bo‗yicha 3 ta strategik yo‗nalishni o‗z ichiga 
oladi: tovar innovatsiyasi, tovar variatsiyasi, tovar eliminatsiyasi. 
Tovar innovatsiyasi strategiyasi yangi tovarni ishlab chiqarish va tatbiq etish 
dasturini aniqlaydi. Biroq «yangi tovar» tushunchasini turli talqinga ega va 
takomillashtirishni asoslash sifatida ishlatiladi, mavjud tovarni yangilash uchun 
ishlatiladi. 
Mavjud nazariya va amaliyotda innovatsiya «yangilik kiritish» va «yangilik» 
tushunchalari bilan sinonim hisoblanadi. 
Bozor innovatsiyasi deganda mavjud mahsulot bo‗yicha yangi g‗oyani olish, 
shuningdek yangi mahsulotlarni ishlab chiqish v bozorga chiqarish tushuniladi. 
Tovar innovatsiyasi yangi tovarni ishlab chiqish va qo‗llashni ko‗zda tutadi va 
amalga 
oshirish 
shakli 
bo‗yicha 
tovar 
differensiatsiyasi 
va 
tovar 
diversifikatsiyasiga bo‗linadi. 
Brend - iqtisodiy ma‘noda tovar belgisidan ko‗ra kengroq tushunchadir. 
Brend ham moddiy, ham nomoddiy toifalar yig‗indisini aks ettiradi. Savdo 
markasi- bitta sotuvchi yoki sotuvchilar guruhining tovarlari yoki xizmatlarini 
identifikatsiya qilish va ularni raqobatchilarning tovarlari va xizmatlaridan ajratish 

---

210 
uchun mo‗ljallangan nom, atama, belgi, simvol, rasm yoki ularning 
uyg‗unlashuvidir.