Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

14.2. Yurakni massaj qilish qoidasi
Gid ekskursiya jarayonida jabrlanuvchiga birinchi tibbiy yor- 
dam ning asosiy elementlaridan bo‘lgan yurakni massaj qilish qoi- 
dasini bilishi kerak.
Gid 
yurakning tashqi massaj ini
yurak qisqarishlari to'xtaganda 
amalga oshiradi. Yurak qisqarishlarini to ‘xtagani quyidagi belgi- 
larda namoyon boMadi:
• teri qoplam aiarining oqimtirligi yoki k o ‘kimtirligi;
• uyqu arteriyaiarida pulsning y o ‘q!igi;
• hushni y o ‘qotish;
• nafas olishni to ‘xtashi yoki buzilishining kuzatilishi.
• Gid yurakni massaj qilishda quyidagilarga amal qilishi shart:
• jabrlanuvchini tekis, qattiq yuzaga yotqizish] (pol, skamey- 
ka va h.k.);
• uning yonboshidan turib, ikkita tez-tez «og‘izdan-og‘izga» 
yoki « og‘izdan- burunga» sun’iy nafas berishi;
• q o ‘lining bir kaftini (ko‘pincha chap qoMini) ko‘krak suya- 
gining pastki qism iga (k o‘krak pastki suyagidan uch ko ndalang 
barmoq cheklanib) va ustidan ikkinchi kaftini q o ‘yishi kerak. Bun- 
da q o ‘l barmoqlari jabrlanuvchining tanasiga tegmasligi kerak;
• ko'krakka tez-tez turtkilar bilan kaftlar yordamida (qo ‘l 
kaftlar bilakka yo'naltirilgan holatda) keskin vertikal holatda past- 
ga 4-5 smda, bosilish davomiyligi 0,5 sekund va bosilish intervali
0,5 sekundda olib borilishi kerak;
• har ikki marta chuqur berilgan nafasga 15 ta k o ‘krak qa- 
fasiga turtki beriladi (agarda yordamni bir kishi ko‘rsatayotgan 
bo‘lsa);
268

---

• jonlantirish tadbirida ikki kishi ishtirok etayotgan bo'lsa, 
«nafas - massaj» nisbati 1:5 (y a’ni bir chuqur nafasdan keyin besh 
marta ko'krak qafasi bosiladi);
• jonlanlirish tadbirini bir kishi o'tkazayotganida har 2 daqi- 
qada sun’iy massajni to ‘xtatib, jabrlanuvchining uyqu arteriyasi- 
dagi pulsini tekshirib turadi;
• puls paydo bo‘Igach, jonlantirish tadbiriarini to'xtatish kerak.
14.1-rasm.