Uslubiy majmua


Sabab va oqibat dialektikasi



Download 2,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet89/359
Sana10.02.2022
Hajmi2,82 Mb.
#440838
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   ...   359
Bog'liq
falsafa

Sabab va oqibat dialektikasi
. Sabablar ichki va tashqi, bevosita va bilvosita, ob‘ektiv va 
sub‘ektiv bo‗lishi mumkin. Sub‘ektiv sabablar ko‗pincha faoliyat, xulq-atvor, qilmishlarni 
izohlash sohasida namoyon bo‗ladi.
Ob‘ektning mohiyatini tashkil etuvchi qarama-qarshi kuchlar, tendensiyalarning o‗zaro 
aloqasi sababning ichki manbai hisoblanadi. Masalan, odamlar o‗z kasalligi yoki qariligini 
qayg‗u-hasrat, muvaffaqiyatsizliklar, og‗ir ish va hokazolar bilan tushuntirishga moyildirlar. 
Amalda qarilik yoki o‗limni engishga hali hech kim muvaffaq bo‗lmagan, chunki qarilik ham, 
o‗lim ham ichki sabablar bilan izohlanadi. SHu sababli ba‘zilar og‗ir ish bilan shug‗ullanib ham 
uzoq vaqt yosh va sog‗lom bo‗lib qoladi, ayrim takasaltanglar esa juda tez qariydi. Tashqi 
sabablar turli ob‘ektlar o‗zaro aloqasining mahsulidir.
Sabab va oqibat munosabatlarini orqaga qaytarib bo‗lmaydi. Sabab va oqibatning sof 
chiziqli jarayon sifatidagi mexanistik talqini muqarrar tarzda sabab va oqibatni orqaga qaytarish 
mumkin, degan xulosaga olib keladi. Masalan, Oy qarama-qarshi yo‗nalishda aylana boshlasa, u 
dastlabki holatga kelgan bo‗lar edi. Ammo bu faraz zamirida soxta asoslar yotadi: u sabab-oqibat 
munosabatlariga tasodifiy omillar to‗plami kuchli ta‘sir ko‗rsatishini hisobga olmaydi. Dastlabki 
holatga qaytish – bu mazkur omillar to‗plamini amalda mujassamlashtirish demakdir. Vaholanki, 
ularning hammasini amalda mujassamlashtirish mumkin emas, demak, dastlabki holatga qaytish 
mumkin emas.
Sabablar va oqibatlarning munosabatlari murakkab va rang-barangdir. Bir sabab ko‗plab 
oqibatlarga sabab bo‗lishi va, aksincha, bir oqibat zamirida ko‗p sonli sabablar yotishi mumkin. 
Ayrim sabablar cheksiz oqibatlar zanjirining ilk manbai hisoblanadi. Ba‘zi bir sabablar «zanjir 
reaksiyasi» ko‗rinishini kasb etishi, ya‘ni ikki yoki undan ortiq oqibatni yuzaga keltirishi, ular 
esa, o‗z navbatida, ikki yoki undan ortiq oqibatga sabab bo‗lishi mumkin. 

Download 2,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   ...   359




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish