Landshaftshunoslik asoslari

denudatsion o‘rta tog‘lar, 29-o‘rta tog‘ massivlari
13.2-rasm. Rekreatsiya maqsadlarida tabiiy tarmoqlarni baholash kartasi
1- dam olishga o‘ta yaxshi (a-suv bo‘yida, b-o‘rmonda, v-tog‘ turizmida), 2-yaxshi (a-suv 
bo‘yida, b-o‘rmonda), 3-o‘rtacha, 4-dam olishga yaroqsiz 
Barcha amaliy landshaft-geografik ishlar asosida geotizimlarning ob‘ektiv 
tahlili yotadi. Boshqacha qilib aytganda, amaliy ishlar fundamental landshaft 
tadqiqotlari natijalariga taya-nishi, ya‘ni nazariy bilimlarni geotizimlardan unumli 
foydalanish bilan bog‗liq bo‗lgan amaliy masalalarni yechishda qo‗llash zarur.
Amaliyotda landshaft kartalarini tuzish, uning umumiqtisodiy tipidagi ishdan 
farq qilmaydi va shunday metodlar hamda usullarni qo‗llash orqali tuziladi. Lekin 
tuzilayotgan kartaning mazmuni oldin-dan qo‗yilgan maqsadga qarab muhim 
bo‗lgan tavsifnomalar bilan to‗ldiriladi. Masalan, amaliy ishlarda landshaft 
kartalari teng qiya-liklar, gruntlarning injenerlik-geologik xususiyati, hudud gidro-
geologik alomatlari haqida ma‘lumotlar beradi.
Amaliy landshaft kartalarini yaratishda geotizimlarni sifat jihatdan har 
tomonlama, u yoki bu maqsadda baholash qaraladi. Bu printsip subekt va tabiiy 

---

167 
komponentlar o‗rtasidagi asoslarni o‗rga-nishga asoslangan bo‗lib, buning uchun 
sub‘ektning muhitga talabini va tabiiy komponentning sub‘ektga qanday ta‘sir 
ko‗rsatishini bilish talab etiladi. Bugungi kunda geotizimlarni sifatli baholashning 
asosiy yo‗nalishlari quyidagilar: muhandislik, ko‗plab modifika-tsiyalar va 
toifalarni baholash; yerlarni qishloq xo‗jaligi maqsadlari uchun o‗zlashtirish 
bo‗yicha baholash; tabiy-geografik; aholi yashash sharoiti; rekreatsion va 
boshqalar.