3 Annotatsiya

«Bino va inshootlarning zilzilabardoshligi» 
mutaxassisligi bo‘yicha magistraturaga kiruvchilar uchun
 
5340200 – «Bino va 
inshootlar qurilishi» ta’lim yo’nalishi o’quv rejasidagi umumkasbiy va ixtisoslik 
fanlari asosida tuzilgan. 
Ushbu dastur «Qurilish konstuktsiyalari» kafedrasining 2021 yil 22 - iyun
(bayonnoma № 11) majlisida muhokama qilingan va tasdiqlangan. 
KIRISH 
 
Zamonaviy qurilishni amalga oshirish binokordan chuqur bilim va malaka 
talab etadi. O‘zbekiston Respublikasida «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi» qabul 
qilingan bo‘lib, unga asosan, qurilish sohasi uchun yuqori malakali mutaxassis – 
kadrlar oliy o‘quv yurtlaridagi magistraturada tayyorlanadi. 
«Qurilish konstruksiyalari» fanini o‘rganishdan maqsad – bo‘lajak magistrlar 
– zamonaviy qurilish amaliyotida tosh-g‘isht, metall, temirbeton, yog‘och va 
plastmassa konstruksiyalarining qo‘llanilishiga doir zaruriy bilimlarni egallashlari, 
ularni hisoblash va konstruksiyalashni o‘zlashtirishi, turli xildagi konstruksiyalar, 
bino va inshootlarning texnik holatini tekshirish va baholay olishi, yuk ko‘taruvchi 
va himoyalovchi (to‘siq) konstruksiyalarni ularning tayyorlanish texnologiyasini 

---

206 
e’tiborga olgan holda loyihalash va nazorat qilish sohasida tajriba, o‘quv va 
ko‘nikmalar hosil qilishidan iboratdir. 
Qurilish konstruksiyalari fani tarkibiga tosh-g‘isht, yog‘och, plastmassa, 
metall va temirbetondan tayyorlanadigan konstruksiyalar kiradi. Bunday 
konstruksiyalarni tayyorlash uchun ishlatiladigan materiallarning fizik - mexanik 
xossalari turlicha bo‘lsada, hisoblari yagona – chegaraviy holatlar usuli bo‘yicha 
bajariladi, konstruksiyalash esa, har bir material uchun farqli holda, o‘ziga xos 
tarzda amalga oshiriladi. 
Bino va inshootlarni tiklash jarayonini hisobga olib loyihalash dolzarb 
masalalardan biridir. Bunda qurilish konstruksiyalarini montaj qilishda montaj 
yuklardan hosil bo‘ladigan yuk va ta’sirlarga hisoblash muhim rol o‘ynaydi. 
Chunki ba’zi holatlarda montaj jarayonida konstruksiyalarda hosil bo‘ladigan 
zo‘riqishlar ekspluatatsion holatdagidan ancha farq qiladi. 
Hozirgi vaqtda O‘zbekiston Respublikasi xududining muhim xususiyatlaridan 
biri hisoblanmish seysmik aktivligi, cho‘kuvchi gruntlardan tashkil topganligi va 
quruq issiq iqlimining ko‘p qavatli binolar konstruksiyalari ishlashiga ta’sirini
tadqiq etish va bu omillarni hisobga olib zamonaviy dasturlar asosida 
kompyuterlarda loyihalashni amalga oshiruvchi yuqori malakali mutaxassis-
magistrlarga extiyoj kundan kunga oshib bormoqda. Bunga asos sifatida loyihalash 
institutlaridan institut rahbari nomiga kelayotgan talabnomalarni keltirish mumkin. 
Shuning uchun zamonaviy qurilish ashyolari haqida chuqur ilmiy va amaliy 
ma’lumotga ega bo‘lgan, va bu ashyolardan tayyorlanadigan qurilish 
konstruksiyalar asosda tiklangan bino va inshootlarni seysmik ta’sir va 
gruntlarning cho‘kuvchanligini e’tiborga olib loyihalash va o‘zining ish faoliyatida 
tadqiqotlar o‘tkazish qobiliyatiga ega bo‘lgan mutaxassislarni tayyorlash zamon 
talabi hisoblanadi.