Abuzalova M

Ovozga taqlid nazariyasi. 
Bu nazariya qadimgi yunon olimlari 
Demokrit va Platonlar davrida paydo bo„lib, XX asrgacha yashab keldi. 

---

191 
Ovozga taqlid nazariyasi talqiniga ko„ra, yer yuzida paydo bo„lgan 
dastlabki odamlar ongli ongsiz ravishda tevarak-atrofdagi turli – tuman 
predmetlarning tovushlariga, chunonchi, yirtqich 
hayvonlarning 
o„kirishi, qushlarning sayrashi, tezoqar suvning shildirashi, shamolning 
uvillashi kabilarga taqlid qilish natijasida nutq paydo bo„lgan. Masalan, 
sharshara, qarg„a, kaklik, chirillamoq, shildiramoq, g„urillamoq; 
rus 
tilida: 
шипет,шипение, гавкат, кукушка 
kabi. Agar tillardagi, 
jumladan, o„zbek yoki rus tilidagi so„zlar faqat taqlidlardan, to„g„rirog„i, 
tovushga taqlidlardan iborat emasligini hisobga oladigan bo„lsak, bu 
nazariyaning u darajada asosli emasligini sezamiz. Va yana aytish 
mumkinki, tabiatda tovush chiqaradigan predmetlar soni tovush 
chiqarmaydigan narsalar soniga qaraganda kamroq. 
Tovushsiz 
narsalarning (tuproq, tog„, quyosh, osmon, g„or, qor kabi) nomi qaerdan 
paydo bo„lgan-u, til va tafakkursiz nutq qanday yuzaga kelgan? XX 
asrning 90-yillarida – Avstraliya va Janubiy Amerikada topilgan, 
ibtidoiy 
formatsiyani 
boshidan 
kechirayotgan 
qabilalarda 
– 
o„tkazilayotgan tajribalarning ko„rsatishicha, bu tillarda tovushlarga 
taqlid asosida paydo bo„lgan so„zlar miqdori nihoyatda oz. Bundan 
tashqari, tabiatdagi tovushlarga taqlid qilish uchun insonda nihoyatda 
rivojlangan nutq organi bo„lishi ham zarur. 
Demak, ovozga taqlid nazariyasi tafakkur va tilning chambarchas 
bog„liqligini inobatga olmaydi, til va nutqni farqlamaydi, tilning paydo 
bo„lishidagi ijtimoiy zaruratni e‟tibordan chetda qoldiradi. Bu nazariya 
tilning paydo bo„lishi masalasini hal etmaydi.