Hindiston tashqi siyosati: xitoy bilan munosabatlar

MUHOKAMA VA NATIJALAR 
Hindiston allaqachon Afg'onistonning eng yirik mintaqaviy donoriga aylanib, bu 
davlatga 1 milliard dollardan ziyod yordam yuborishga ham ulgurdi. Ba'zi hind 
mutaxassislari bunday yordamning samarali yetkazib berilishini shubha ostiga olishdi, 
ayniqsa, Eron atrofidagi vaziyatning murakkablashishi munosabati bilan so'nggi o'n 
yil ichida Hindiston tomonidan Eron, Hindiston, Afg'oniston va Markaziy Osiyo 
o'rtasida transport loyihalarini amalga oshirish imkoniyatini baholash qiyin bo'ldi. 
Mazkur masalada Hindiston doimiy ravishda AQShning bosimi ostida bo'lib, u 
mamlakatni Eron bilan savdo-iqtisodiy munosabatlarni butunlay qisqartirishga undab 
keldi. Afg'onistonda Hamid Karzay rejimining tanqidiy ahvolini hisobga olgan holda, 
tabiiyki, savol tug'ilardi, Hindistonning bu davlatdagi pozitsiyalari nimadan iborat edi? 
Avvalo, Hindiston chegaralarining g'arbiy va sharqiy perimetrida “siyosiy islom” 
ning ta'siri kuchayayotgani ko’plab muammolarni keltirib chiqarayotgan edi.
Pokiston va Bangladesh Xalq Respublikasida siyosiy islom kuchlari allaqachon 
hukumatdan mustaqil ravishda faoliyat yuritishni boshlagan edilar. Hindistonlik 
siyosatshunoslarning fikriga ko'ra, ushbu kuchlarning maqsadi ikki tomonlama 
ssenariy: dunyoviy partiyalar va uyushmalarning marginallashuvi va uzoq muddatli 
istiqbolda ikki davlat o'rtasida "islomiy siyosiy front" yaratish, shuningdek, 
Hindistonning Janubiy Osiyo mintaqasida o'sib borayotgan geosiyosiy ta'sirini 
susaytirishga erishish edi. Harbiy mutaxassislarning fikricha, Hindistonning quruqlik 
va dengiz chegaralari himoyasi yetarli darajada mustahkam emas edi. Davlat 
chegaralarining "g'ovakliligi" giyohvandlik vositalari, noqonuniy qurol-yarog' va o'q-
dorilar, shuningdek, soxta banknotalarning Hindistonga va undan tashqariga intensiv 
ravishda "harakatlanishi" uchun asosiy sabab bo’layotgandi. Shu kabi omillar 
jamiyatda nomutanosiblikni keltirib chiqarib, iqtisodiyot va siyosiy institutlarga ta'sir 
qilayotgan edi. Bundan tashqari, Hindiston bilan chegaradosh davlatlar, aniqrog’i 
“muammoli qo'shnilar” – notinch Nepal va Bangladesh beixtiyor hind-xitoy 
mojarosining o’rtasida turdi. Harbiy mutaxassislarning fikriga ko'ra, ushbu va boshqa 

---