Cho‘lpon nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi Toshkent — 2019 R. Farmonov, U. Jo‘rayåV, sh. Ergashev jahon tarixi

Janubiy Afrikaning mustamlakaga aylantirilishi.
XIX asr boshlarida
Buyuk Britaniya Janubiy Afrikadagi Kap koloniyasini bosib oldi. Ko-
loniya aholisi 
burlar
(
bur
– dehqon) deb atalardi. Ular fransuz, nemis
va gollandlarning avlodlari edi.
Burlar endi u yerdan ko‘chishga majbur bo‘ldilar. Ular yangi joyda
ikkita davlat tuzdilar. Ulardan biri ozod Oranj Respublikasi, ikkinchisi
esa Òransvaal deb ataldi. Burlar mahalliy aholiga nisbatan o‘ta shaf-
qatsiz munosabatda bo‘ldilar.
Fransiya mustamlakalari.
Misrda XVIII–XIX asrlar chegarasida
mamluk jangchilari va mahalliy aholi mamlakatga bostirib kirgan
Napoleon Bonapart boshchiligidagi fransuz qo‘shiniga qarshi ku-
rashda qatnashdi. Fransuz qo‘shinlarining qolgan-qutgani taslim bo‘l-
ganidan keyin misrliklar Buyuk Britaniya qo‘shinini haydab chiqarish
uchun kurashdilar.
Rasman Misr Usmoniylar imperiyasining oliy hokimiyati ostida
bo‘lsa-da, amalda deyarli to‘la mustaqillikni saqlab qolgan edi.
Fransiya 1830-yili Jazoirni bosib oldi. Jazoir aholisi fransuz
mustamlakachilariga shiddatli qarshilik ko‘rsatdi. Istilochilarga qarshi
milliy-ozodlik kurashini olib bordi. Bu kurashda jazoirliklar yo‘l-
boshchisi Abdulqodir alohida rol o‘ynadi.
1847-yili Abdulqodir qo‘shini qurshab olindi va tor-mor etildi.
Abdulqodirning o‘zi halok bo‘ldi. Biroq milliy-ozodlik kurashi to‘xtab
qolmadi. Jazoirliklar uzoq yillar davomida istilochilarga qarshi milliy-
ozodlik kurashi olib bordilar.
Marokash aholisi mamlakat ichkarisiga kirib borgan portugal,
ispan va fransuz mustamlakachilariga muvaffaqiyatli ravishda qarshi-
lik ko‘rsatdi. Fransiya Hind okeanida Madagaskar orolini bosib olish-
ga bir necha bor urinib ko‘rdi, lekin muvaffaqiyatsizlikka uchradi.

Misrda XVIII–XIX asrlar chegarasida ...

1867-yili ...

Abdulqodir faoliyati ...

XIX asrning 90-yillarida ...
http://eduportal.uz

---

155
Mustamlakachilar Afrikaning harbiy-texnik jihatdan qoloqligidan,
uning xalqlari tarqoq ekanligidan, qabilalar o‘rtasidagi o‘zaro zid-
diyatlardan ustalik bilan foydalandilar.
XIX asrning 70-yillarida Afrikaning ichkarisidagi katta maydonlar
hali yevropaliklarga deyarli noma’lum edi.
Bu hududlarning Yevropa davlatlari o‘rtasida mustamlaka sifatida
taqsimlanishi XIX asrning oxiri – XX asrning boshlarida tugallandi.