1 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti

3. Terng chiziklar usuli.
Terng chiziklar (izoliniyalar) usuli bilan vokera va xodisalarning mikdor
kursatgichlari chiziklar bilan, rang bilan esa gerografik tarkalishi berriladi. Terng
chiziklar bilan tasvirlashga rerlerfning gorizontallar bilan tasvirlanishi misol buladi.
Bu usul ayniksa iklim va ob-xavo kartalarini tuzishda kup kullaniladi.Masalan: xavo
termperraturalari (yanvar va iyul izoterrmalari), yogin-sochin mikdori (izogierta),
xavo bosimi (izobaralar), kor koplamining kalinligini terng chiziklar bilan tasvirlash
kulay. Ukishni osonlashtirish maksadida terng chiziklar oraligi ranglar bilan buyalib,
mikdor oshgan sari rangning kuyukligi xam oshib boradi.Tanlangan ranglar
kartaning mazmuniga mos bulishi kerrak, ya'ni sovuklikni kursatadigan chiziklar va
ranglar «sovuk» ranglarda (kulrang, och kuk, ba'zan och kora ranglarda)
tasvirlanadi. Chiziklar, ranglar maxsus lergerndada berriladi. Kupincha
izoliniyalarning kiymatlari yozilib kuyiladi. Izoliniyalarni tuzishda mikdor
kursatkichlardan foydalaniladi. Masalan: Iklim kartalari, merterorologik
stantsiyalardan olingan ma'lumotlarga asoslanadi. Merterostantsiyalar kancha zich
bulsa, tuzilayotgan kartaning anikligi shuncha yukori buladi. Bu usuldan fakat tabiiy
gerografik elermerntlarni kartaga tushurishda foydalanmasdan, sotsial-iktisodiy
kartalarda xam kullanilsa buladi. Masalan: kishlok xujalik ekinlarining xosildoriligi,

---

136
axolining zichligi va boshkalarni xam terng chiziklar usulida berrish mumkin.
Rangsiz (ok-kora) kartalarda rang urniga siyrak shtrixlar ishlatilib, mikdoriy
kursatkichlar izoliniyalarga yozib kuyiladi.