1 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti

2. Sifatli rang usuli.
Tasvirlanayotgan vokera va xodisalarning sifat xususiyatlari rang yoki shtrixlar
yordamida kursatilishga sifatli rang usuli derb aytiladi. Masalan: tuprok, usimlik va
geromorfologik kartalar shular jumlasidandir. Ba'zan bir xil tip tarkibida bir nercha
xil turlar uchraganda, ular bir-birlaridan inderkslar, xarflar va rakamlar bilan

---

135
ajratiladi. Sifatli rang usuli tabiiy (landshaft, tuprok, agroiklim kartalari), siyosiy-
ma'muriy va sotsial-iktisodiy kartalarda xam kullanilishi mumkin.
Daryolarni gidrografik rayonlashtirishda: kor, yomgir, err osti suvlari bilan
tuyinadigan daryolar xar biri aloxida rang bilan tasvirlanadi. Sifatli rang usulida
tasvirlangan kursatgichlar asosida mikdor kursatgichlar yotadi. Masalan: kishlok
xujalik rayonlashtirish kartasi shu usulda berrilsa, uning asosini mikdor kursatkichlar
tashkil kiladi. Sifatli rang usulini kullashda asosiy e'tibor rayonlarning chergaralari
kursatkichlarini tugri utgazishga karatilgan bulishi kerrak, bu lergerndaga boglik.
Shuning uchun kartaning lergerndasini tuzishga katta e'tibor kilish lozim, chunki u
kartaning ukish kaliti xisoblanadi. Bu usulda bir terrritoriyada xar xil sistermadagi
rayonlashtirishni tasvirlash xam mumkin. Masalan: MDX ning iktisodiy gerografik
rayonlari rang bilan, GOS. plan rayonlashtirishi shtrixovka bilan, rayonlashtirish
chergaralari esa tuk rangda berriladi. Shuningderk, tuproklar kartasida rang bilan
tuprok tiplari tasvirlansa, shtrix yoki inderkslar bilan tuprokning merxanik tarkibi
kursatiladi.