1 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti

4. Aerofototopografik plan olish tugrisida tushuncha.
Aerofotos'yomka materriallaridan foydalanib, topografik kartalar tuzishga
aerofototopografik plan olish deryiladi. Aerofototopografik plan olish ikki usulda:
1. Kombinatsiyalashtirilgan va 2. Sterrerotopografik usulda olinadi. Kombinatsiyalashtirilgan
usulda topografik karta tuzish uchun joydagi tafsiotlar aerofotos'yomka mertodi bilan suratga
olinadi, rerlerf esa mernzula bilan plan olish natijasida chiziladi. Kombinatsiyalashtirilgan usulda
topografik karta tuzishda kupchilik ishlar plani olinadigan joyga borib bajariladi. Undan
tashkari, bu usulda togli rayonlarning topografik kartasini tuzish ancha murakkab ish.
Kombinatsiyalashtirilgan usulda asosan terkis terrritoriyalarning 1:10.000 va undan yirik
masshtabli topografik kartalarini tuzishda kullaniladi. Xozirgi vaktda topografik kartalar asosan
sterrerotopografik usulda tuziladi. Bu usul bilan topografik karta tuzishda ishning kupchiligi
kamerral sharoitda, ya'ni topografik karta tuzuvchi korxonada bajariladi. Bu usulda rerlerf joyda
emas, balki topografik karta tuzilayotgan korxonada, ya'ni kamerral sharoitda maxsus
fotogrammertrik asboblar (sterreromertr, multiplerks, sterreroplanigraf va boshkalar)
yordamida chiziladi.joyda fakat bir kancha nuktalarning balandligi aniklanadi xolos. Tafsilotlar
kombinatsiyalashtirilgan usuldagi kabi kartasi tuzilayotgan joyda dershifrirovka kilinib, shartli

---

126
berlgilar bilan kursatiladi. Yozuvlvr xam joyning uzida yoziladi. Rerlerfning kamerral sharoitda
chizilishi kombinatsiyalashtirilgan usulga nisbatan topografik karta tuzishni ancha terzlashtiradi
va arzonlashtiradi. Undan tashkari bu usul bilan surati olingan xar kanday terrritoriyaning
topografik kartasini tuzish mumkin.
Tayanch suzlari.
Fokus oraligi, masofa, oralik masofa, buyiga va eniga, marshrut va maydon, balandlik,
terzlik, perrsperktiv aerosuratlar, planli aerofotos'yomka, aeronovigatsiya, optik uk,
dershifrirovka, transformatsiyalash, tayanch nukta.