1 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti

000
15
1
100
3000
20
.
см
.
см
H
t
=
=
buladi, ya'ni joydagy 150 m. masofa aerosurat 1 sm bulib tasvirlangan. Samolyotning doim
bir-xil balandlikda uchmasligi va rerlerfning ta'siri natijasida aerosuratning xamma kismida
masshtab bir xilda bulmasligi sababli, aerosuratlarni bir-biriga birlashtirib, ustma-ust
montaj kilganda, undagi moer konturlar bir-biriga tugri kerlmaydi. Shunga karamay,
terrritoriyani shoshilinch ravishda urganish kerrak bulib kolgan takdirda aerosuratlarni
montaj kilib fotosxerma tayerrlash mumkin. Joyning anik kontrurli planini tuzish uchun
aerosuratlar bir xil masshtabga kerlitiriladi. Aerosuratlarni bir xil masshtabga kerltirish
transformatsiyalash deryiladi. Aerosuratlarni tarnsformatsiyalash uchun xar bir aerosurtda
planli urni aniklangan, 4 ta tayanch nukta bulishi kerrak. Buning uchun joyda geroderzik
ulchash ishlari olib borib, bir nercha nuktalarning planli urnini aniklash kerrak.Bunga

---

125
aerosuratlarni boglash derb ataladi. Aerosuratlarni dershifrirovkaika kilish maksadiga kura
ikki xil - topografik va maxsus dershifrirofkadan iborat. Topografik kartalar tuzish uchun
aerosuratda ob'erktlar (rerlerf, gidrografiya, usimlik, axoli yashaydigan punktlar, yullar,
chergaralar xamda ba'zi bir sotsial-iktisodiy kursatgichlar) aniklanib, tergishli shartli
berlgilar bilan kursatilsa, unga topografik dershifrirovka deryiladi. Agar dershifrirovka biron
boshka maksad uchun, masalan, joyning gerobatanik, gerologik, geromorfologik kartalarni
tuzish va boshka maksadlar uchun bajarilsa unga maxsus dershifrirovka deryiladi.
Aerosuratlarni dershifrirovka kilishda ob'erktlarning tasvirlanish xususiyatlaridan
foydalaniladi. 1.M: Axoli yashaydigan punktlar boshka ob'erktlardan bir nercha gruppa
binolarining borligi bilan fark kiladi. Binolar turli kattalikdagi turtburchaklar shaklida
tasvirlanadi. 2.Termir yullar aerosuratda katta radiusli kul rang chizik bilan tasvirlanadi. Yoz
paytida olingan aerosuratlarda shosserlar chertlari kora rangli chiziklardan iborat ok
polosalar shaklida kurinadi. Shosserning chertidagi kora chiziklar - yul chertidagi ariklarni
bildiradi. 3. Daryolar odatda kora rangli polosalar shaklida tasvirlanadi. 4. Kul
va suv omborlari kora rangda tasvirlanadi. 5. Odatda shudgorlar ok rangda, maysazorlar
esa och kul rangda tasvirlanadi. Keryingi paytlarda rangli aerofotos'ermka terz sur'at bilan
tarakkiy etmokda. Bu albatta, aerosuratlarni kamerral dershifrirovka kilish uchun katta
imkoniyat tugdiradi.