O zR konst o. rganish 3826. qxd

Siyosiy huquqlar
— bu odatda, faqat shu davlat
fuqarolarining huquqlaridir. Ular davlat hayotida,
dav lat ishlarini boshqarishda qatnashish huquqlarini
beradi va tabiiyki, bunday huquqlarga mamlakat hu -
dudida yashayotgan yoki hozir bo‘lgan barcha
odamlar da’vo qilishi mumkin emas. Bu O‘zbekiston
Respublikasi Konstitutsiyasi tegishli moddalarida bel-
gilangan qoidalardan kelib chiqadi.
Deylik, «shaxsiy huquq va erkinliklar»ga doir
VII bobdagi 24-moddada 
«yashash huquqi har bir
insonning uzviy huquqidir»
, deb aytiladi. 26-, 27-, 29-
moddalar ham
«har bir shaxs», «har kim»
uchun
shaxsiy daxlsizlik, adolatli sudlov, fikrlash, so‘z va
e’tiqod erkinligi huquqla 
rini kafolatlaydi, 31-modda
ham vijdon erkinligini 
«hamma uchun» 
ta’minlaydi.
Bularning hammasi shundan dalolat beradiki, shaxsiy
huquqlar mamlakatda yashovchi hamma insonlarga
tegishlidir.
Ulardan farqli o‘laroq, O‘zbekiston Respublikasi
Konstitutsiyasining «siyosiy huquqlar»ga bag‘ishlangan
VIII bobidagi 32-, 33- va 34-moddalar O‘zbe 
kiston
Respublikasi fuqarolarigagina tegishlidir. «Jamiyat va
davlat ishlarini boshqarishda bevosita hamda o‘z vakil-
lari orqali ishtirok etish», «o‘z ijtimoiy faolliklarini
O‘zbekiston Respublikasi qonunlariga muvofiq mi 
-
tinglar, yig‘ilishlar va namoyishlar shaklida amalga
oshirish», «kasaba uyushmalariga, siyosiy partiyalarga
va boshqa jamoat birlashmalariga uyushish, ommaviy
harakatlarda ishtirok etish» huquqlari faqat O‘zbe 
-
70
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

kiston Respublikasi fuqarolarigagina taalluqli bo‘ladi.
Siyosiy huquqlarning o‘ziga xosligi ham shundadir.
Bunday holat xalqaro huquqiy andozalarga ham
mos keladi. Masalan, Fuqaroviy va siyosiy huquqlar
haqidagi xalqaro Paktning 9-moddasida: «Har bir
inson erkinlik va shaxsiy daxlsizlik huquqiga ega 
-
dir», 10-moddasida: «ozodlikdan mahrum qilingan
barcha shaxslar insoniy munosabat va qadr-qimmatini
e’zozlash huquqiga ega», 14-moddasida: «barcha
shaxslar sudlar va tribunallar oldida tengdir», de yiladi,
19-moddasida o‘z fikrini daxlsiz e’tirof etishni «har bir
inson» uchun kafolatlaydi. Bu moddalardan farqli ra -
vishda 25-moddasida: «har bir fuqaro hech bir kamsi-
tishsiz: a) davlat ishlarini yuritishda qatnashish...;
b) saylash va sayla nish...; d) o‘z mamlakatida umumiy
tenglik asosida davlat xizmatiga kirish... huquqi va
imkoniga ega bo‘lishi shart», deyilgan. Ko‘rinib turib-
diki, xalqaro huquq ham siyosiy hu quq larni hammaga,
har kimga emas, fuqarolargagina beradi.
O‘zbekiston Prezidenti Islom Karimov aytganiday: