E nerge t ikas I a. I. Karshibayev

2.3. Rasm Rejaning asosiy komponentlari (a) va rejalashtirish 
turlari (b) 
Rejaning asosiy 
komponentlari 
Harakatlar 
tavsifi 
Resurslarni 
baholash 
Maqsad 
Rejalashtirish
 
Balans
 
Ijtimoiy, shaxsiy ishtiroki va 
boshqa odamlarning hissasini 
rag‘batlantirish 
Analitik, tadqiqiy, hisobiy, 
individual fikrlash 

---

98 
Rejalashtirishda ikki jihat mavjud . 
1. Fikrlash, hisoblash va shaxsiy fikrlashni o'z ichiga oluvchi analitik 
jihat. 
2. Tashkilot doirasida va tashkilot tashqarisida boshqa shaxslarning 
shaxsiy ishtirokini rag'batlantirish. 
Rejalashtirish jarayonida bu jihatlar o'rtasida muvozanat bo'lishi 
kerak, bu rejaning barcha tarkibiy qismlarini ishlab chiqishni ta'minlaydi 
va jamoaning boshqa a'zolarini qaror qabul qilish jarayoniga jalb qiladi. 
Bir vaqtning o‘zida rejalar quyidagi darajalarga bo'linadi: uzoq 
muddatli (strategik), o'rta muddatli (ishlab chiqarish ko'rsatkichlarini 
rejalashtirish, ishlab chiqarish, loyihalar), qisqa muddatli (operatsion 
rejalashtirish, joriy davrdagi vazifalar). 
Yechilishi kerak bo'lgan vazifalar uchun rejalashtirishni uch guruhga 
bo'lish mumkin: 
Birinchi 
guruh:
Strategik, 
normativ 
rejalashtirish. 
Ushbu 
rejalashtirishda korxonaning vazifasi, strategik maqsadlari, tashqi va ichki 
omillarni hisobga olgan holda ularga nisbatan harakatlarga umumiy 
yondashuvlar ishlab chiqiladi. 
Ikkinchi guruh:
Umumiy printsiplar harakatlarning miqdoriy 
prognozlariga (mahsulotlarning energiya zichligini prognozlash) ishora 
qiluvchi biznesni rejalashtirishni o'z ichiga oladi, nima qilish kerakligini 
belgilaydi, resurslarni va ularning manbalarini hisoblaydi. 
Uchinchi guruh:
Tezkor rejalashtirish, bu guruhda - muayyan 
loyihalar, muayyan vaqt davomida ish birliklari mavjud bo’lishi lozim. (o`z 
ichiga standartlar, protseduralar, muddatlar va resurslarni oladi). 
Rejalashtirish quyidagi bosqichlarga ajratiladi.
Birinchi bosqich:
maqsadlarni aniqlash. Bu bosqichda nimaga 
erishish kerakligi aniqlanadi. Maqsadlarni belgilashda SMART tizimdan 
foydalanish kerak, bunda maqsadlar o'lchanadigan, aniq, erishadigan, 
natijaga yo'naltirilgan va vaqt bilan aniqlanadigan bo`lishi kerak.
Maqsadsiz misollar bo`lib quyidagilar hisoblanishi mumkin: energiya 
tejash xodimlarning qiziqishini oshiradi, talabalarning intellektual 
potensialini ro'yobga chiqaradi. 

---

99 
Ikkinchi bosqich:
variantlarni yaratish va baholash. Ushbu bosqichda 
belgilangan maqsadlarga erishishning turli yo'nalishlari nimani anglatishi 
kerak, ularning qaysi biri optimaldir. Ushbu bosqichda qo'llaniladigan 
uslublar sifatida quyidagilar bo'lishi mumkin: miya bo'roni usuli, peer-
reviewed usuli, xodimlarni jalb qilish, variantlarni baholash mezonlarini 
ishlab chiqish, maqbul variantni tanlash.