|
18-MAVZU. ESTETIKANING ZAMONAVIY MUAMMOLARI
283
ha m mo hiyat id ir . Har ikk i ho lat da inso nning yarat is h, ya’n i o ‘z lig in i na mo yo n
q ilish qo biliyat i mu him. I lmiy ka shfiyo t , xudd i sa n’at kabi, ijo dko rning
mu a yya n xusu s iyat lar in i o ‘z id a saq la b qo la d i va ke ying i ha yo t i da vo mid a but u n
inso niyat bo ylig ig a a yla nad i»
. Zo t an ijo diy me hnat ni o ‘z ha yo t ining ma ’no s i
de b bilga n ilm fido yis ig ina haq iq iy o limd ir .
Ho z irg i ku nd a s a n’at ko r va o limn ing ijo d iy me hnat i faq at ic hk i, his s iyo t la r
bila n a lo qado r shak lda e ma s, ba lk i t ashq i – t exnika nuqt a i naz ar ida n ha m
est et ik la s hga n.
CH u no nc h i,
bugu ng i
yo zuvc hi
o‘z
me hnat
jara yo nin i
ko mp yut ers iz , d ikt o fo ns iz t asa vvur q ilo lma yd i, ra sso mla r , qo ‘s hiq c hilar va
bo shq a lar
ko mp yut pr
t exno lo g iya sid a n
fo yd a la nad ilar ,
e le kt ro n
cho lg‘u
asbo b lar i ha m ma ’lu m ma ’no da t exnik a ning est et ik la s hu vid a n da lo lat berad i.
Bu nda y miso lla r ni ko ‘p la b ke lt ir is h mu mk in, barc ha ho d is a lard a d iza yner
to mo nida n
muka mma lla s ht ir ilg a n
go‘zallik
ijo dko rning
ma’naviy-ruhiy
ko‘makchisiga a ylanganini ko‘ramiz.
Me hnat est et ika s i t e xnika e st et ik as i ka bi at ro f- mu hit ni go ‘za lla s ht ir is h
t iz imi bila n bo g‘liq. Ko rxo na ho vlis id ag i ya s h il o la m, fa vvo ra, dara xt lar ,
ha yka llar n ing u yg ‘u n lig i, imo rat lar p e sht o qlar i va de vo r lar ida a ks et ga n
ko‘rgazmali a maliy san’at namunalar i, bino lar ichining yuksak did bila n
bezat ilis h i – ha mma s i inso n me hnat ini g o ‘za lla s ht ir is hga , me hnat jar a yo nin in g
est et ik za vq bila n a ma lg a o shu vin i t a’min las hg a x iz mat q ila d i.
SHu t axlit , me hnat est et ika si me hnat jara yo nida g i na fo s at ni fa qat sa no at
is h la b c h iqar is h i b ila n c hegara la ma yd i, d iz a ynda n k e ng fo yda la nga n ho lda,
o‘zini atrof-muhit ni go‘zallasht irish t izmidagi asosiy o millardan biri sifat ida
na mo yo n et ad i va t exnik a e st et ik asi bila n do imiy ha mko r likd a is h o lib bo rad i.
Tur mu s h e st et ik as i dega nda biz inso nnin g vo qe likk a ke ng qa mro v li e st et ik
mu no s a bat ini t us hu na miz. U ho z irg i p a yt da o ‘z ic hig a k iyin is h id a n t o rt ib,
xu lq iy go ‘za llik kac ha , o ila v iy a n’a na lard a n to rt ib, o ila viy ma ko nga c ha bo ‘lga n
«estet ik do irani» o‘z ichiga o ladi. Turmush estetikasida eng muhimi,
o da mlar ning nar sa lar du nyo s ig a, go ‘za llik va u lug ‘vo r lik o rqa li qara s hlar i,
est et ik d idga, ijt imo iy ide a llarga o ‘z iga xo s mu no sa bat lar i na mo yo n bo ‘la d i,
p iro vard nat ija da u t urmus h ma da niyat in in g yuk sa lis h ig a xiz mat q ila d i.
B ir inc hi na vbat da t ur mu s h e st et ik as i in so nning xu lq iy go ‘za llik qo nu n-
qo ida lar ig a r io ya q ilib ya s ha s hin i t aqo zo et ad i. Xu lq iy go ‘za llik es a, o ilad a
ja mo at
jo ylar id a
o‘zni
t ut is hni,
bo shqa lar
bila n
mu lo qo t da,
kas biy
mu no s a bat lard a muo ma la o do bi va et ik et nuqt a i nazar id a n yo nd as hu vni, o ‘zaro
su hbat larda ha m so ‘z vo s it a s ida ( ver ba l), ha m no ver ba l jihat lar ning go ‘z a l
bo‘lishini ta’minlayd igan ma’naviy hodisadir. Uni estet ika va axlo qshunoslik
kes ishga n
nuqt a,
go‘zallikning axloqiylikda, axloqiylikning go‘zallikda
na mo yo n bo ‘lis h s hart i, desa k ya ng lis h ma ymiz .
YUqo r ida a yt ib o ‘t ga nimiz dek , t ur mu s h e st et ik as in ing qa mro vi k e ng, u ning
a lo qa lar i ku nd a lik t ur mus hn ing e st et ik mua mmo la r i do ir as id ag ina qo lib
ket ma yd i,
ba lk i
t abiat
est et ika si,
t exnik a
est et ika s i,
at ro f- mu h it ni
go‘zallasht irish t izimi va estetik tarbiya singari miq yosli ijt imo iy ma’naviy
ho d is a lar bila n uz v iy bo g ‘liq likd a a ma lg a o shad i.
Tur mu s h e st et ik as id a mo da a lo hid a a ha miyat g a ega. Ma ’lu mk i, mo d a
dega nd a t as hq i ma da n iyat sha k llar in ing vaqt i- vaqt i bila n q isma n o ‘zg ar is h va
t akrorla nib t urshin i t us hu na miz. Bu nda y t akro rla nish lar va o ‘zgar is h la r
iqt iso d iy, ma ’na viy, a xlo q iy, e st et ik o millar ka b i ijt imo iy a so sga ega bo ‘la d i.
Mo dan i a so s iy ko ‘pc h ilik e ’t iro f et ad i, u o ‘z in i faq at k iyin ishda e ma s, is h la b
c hiqar ishda ha m, siyo sat da ha m, sa n’at da ha m, fa nd a ha m, hat to ma fkura da ha m
Энгельгарт В.А.
Познание явлений жизни. М., 1984. С.276.
Do'stlaringiz bilan baham: |
