R. D. Dusmuratov buxgalteriya hisobi

 
15.4 - rasm. Hisob siyosatining tarkibi. 
 
Hisob siyosatining 
uslubiy jihati
korxonada mulklarni va majbu-
riyatlarni baholash, amortizatsiya hisoblash va shu kabilarni qanday usullari 
qo‘llanilishini ko‘rsatadi.
Tashkiliy jihati
esa – ushbu usullarni buxgalteriya xizmatini tashkil 
etishda qanday amalga oshirilishini bildiradi.
I.Umumiy qoidalar 
III. Buxgalteriya hisobini yuritish tartibi 
II. Buxglteriya hisobi uslubi

---

399 
Texnik jihati
ushbu usullarni hujjatlar va hisob registrlarida qanday 
amalga oshirilishini ko‘rsatadi.
15.4. Buxgalteriya hisobining uslubiy ta’minoti 
 
Bozor munosobatlarining rivojlanishi buxgalteriya hisobi oldiga yangi 
talablar qo‘ymoqda. Bir tomondan, bu talablar O‘zbekiston Respublikasi 
«Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida»gi Qonunida belgilangan. Ikkinchi 
tomondan, mazkur qonun va boshqa me’yoriy hujjatlar bilan belgilangan 
buxgalteriya hisobini tashkil etishning umumiy konsepsiyasi bilan birga, 
korxona to‘plangan tajribaga tayanib, hisobni tashkil etishning amaldagi 
tajribasini yangi vazifalarni hal etishga qaratishi lozim. Bunda alohida hisob 
turlari to‘g‘risida axborotlarni olishga noan’anaviy yondashuvlarni yaratish 
va o‘zlashtirish to‘g‘risida so‘z yuritilmoqda. Bunday axborotlarga birinchi 
navbatda, mahsulot tannarxini hisoblash bilan bog‘liq xarajatlar, moliyaviy 
natijalarni hisoblash, tahlil usullari, ichki nazorat va unga asosan boshqaruv 
qarorlarini qabul qilish to‘g‘risidagi axborotlar kiradi. 
Ushbu yondashuvlarni korxona hisob siyosatini ishlab chiqish yo‘li 
bilan amalga oshiradi. Hisob siyosati tegishli mulklar va majburiyatlar 
hisobini yo‘lga qo‘yishning muayyan usullarini xo‘jalik yuritish shart-
sharoitlari va amaldagi qonunchilikdan kelib chiqqan holda tanlashni 
bildiradi. Bunda buxgalteriya hisobini tashkil etish va yuritishning aniq 
belgilangan yo‘nalishi doirasida bir qancha muqobil usullardan maqbuli 
tanlanadi, agar bu amaldagi qonunchilikka zid bo‘lmasa. Buxgalteriya 
hisobini yuritishning tegishli usuli buxgalteriya hisobiga oid qonunchilik 
yoki me’yoriy hujjatlarda ko‘rsatilmagan bo‘lsa korxona uning amaldagi 
buxgalteriya hisobi qoidalaridan kelib chiqqan holda mustaqil ishlab chiqishi 
mumkin. Har qanday holatda korxona tarkibiy bo‘linmalari ham hisob 
siyosatiga rioya qilishi lozim (
Korxona hisob siyosatining namu-nasi 2-
ilovada keltirilgan
). 
Hisob siyosati moliya yili davomida o‘zgartirilmasligi lozim va uning 
tarkibida quyidagilar tasdiqlanadi: 
­
hisob va hisobotning o‘z vaqtidaligi talabidan kelib chiqqan holda, 
joriy hisobni yuritish uchun zarur bo‘lgan, eng kam sondagi, ammo yetarli 
schotlar ro‘yxatidan iborat Ishchi schotlar rejasi; 
­
dastlabki 
hujjatlarning 
shakllari 
(xo‘jalik 
operatsiyalarini 
rasmiylashtirish uchun namunaviy shakllari mavjud bo‘lmagan) hamda hisob 
axborotlaridan ichki foydalanuvchilar ehtiyoji uchun tuziladigan boshqaruv 
hisobi hujjatlarining shakllari; 

---

400 
­
mulklarning alohida turlarini baholashning tegishli variantini 
tanlash; 
­
xarajatlarni guruhlash va ishlab chiqarishga olib borishning tegishli 
usullarini belgilash; 
­
kelgusi davr xarajatlari va to‘lovlari uchun rezervlarning turlari; 
­
hujjatlar aylanishi qoidalari va hisob axborotlariga ishlov berish 
texnologiyalari; 
­
buxgalteriya hisobini tashkil etish uchun talab qilinadigan, xo‘jalik 
operatsiyalarini hamda boshqa amallarni bajarish jarayonida tegishli nazorat 
turini tanlash. 
­