R. D. Dusmuratov buxgalteriya hisobi

«Direkt-kosting»
tizimining negizini o‘zgaruvchan xarajatlar 
asosida mahsulotlar tannarxini hisoblash va marjinal daromadni aniqlash 
tashkil etadi.
«Direkt-kosting» tizimi 1936-yilda amerikalik iqtisodchi Jonatan 
Garrison (Jonatan Harryson) tomonidan yaratilgan.
Ushbu tizimga muvofiq tannarx tarkibida faqat bevosita xarajatlar 
hisobga olinishi zarur. Hozirgi vaqtda direkt-kosting tizimi barcha 
iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarda keng qo‘llanilmoqda. Jumladan, 
Germaniya va Avstriyada «xususiy xarajatlar hisobi», Buyuk Britani-

---

266 
yada «marjinal xarajatlar hisobi», Fransiyada «marjinal buxgalteriya» 
yoki «marjinal hisob» deb nomlangan.
Mamlakatimizdagi buxgalteriyaga oid adabiyotlarda «cheklangan 
yoki qisqartirilgan tannarx hisobi» atamalari uchraydi.
Ushbu tizimni «buxgalteriya hisobining marjinal usuli» deb 
nomlash eng maqbul hisoblanadi. Bu «direkt-kosting» tizimining asosiy 
ko‘rsatkichi marjinal daromad ekanligi bilan izohlanadi(10.1-jadval).
Ushbu ko‘rsatkich yordamida zararsizlik nuqtasi, ya’ni rentabellik 
ostonasi aniqlanadi, mahsulotlarni sotish uchun zarar ko‘rilmaydigan 
baho aniqlanadi.