|
Тадқиқотда қўлланган услубларининг қисқача таҳлили.
Диссертациянинг ёзиш жараёнида кўплаб усуллар ва методлар,
методолигаядан фойдаланилди. Тадқиқот ишида қиёсий методдан, анлиз,
синтез,аналитик-синтетик методлардан анализ, сентез усулидан
фойдаландик. Синхроник, диахроник таҳлил методларидан ҳамда
8
индуктив, дедуктив методларига асоланиб ҳам фикр-мулоҳазалар
таҳлилилар берилди.
Диссертациянинг назарий ва амалий аҳамияти. Тадқиқот
педагогик, психологик ва методик жиҳатдан пухта, назарий тушунча ва
билимлар, кўникма ва малакаларга эга бўлган ҳолда майдонга
келтирилмоқда. Мавзунинг педагогик ва психологик асослари бобларда
келтирилган фикр-мулоҳазаларнинг мазмун- моҳиятига сингдириб борилган.
Мактабгача ва бошланғич таълимни мувофиқлаштиришнинг устувор ва
замонавий педагогик асослари юзасидаан талаблар даражасида янгича
фикрлар юритилди. Боғчадаги “савод ўргатиш” ва “нутқ ўстириш”
машғулотларнинг мавзулари, машғулот ишланмалари вауларнинг савияси,
гуруҳларнинг ёшига мослиги,билимларнинг ҳажми, материалларнинг
таълим-тарбиявий имкониятлари, машғулотларнинг маънавий-аҳлоқий
хусусиятлари, топшириқ ва саволларнинг осон-қийинлиги, замонавий ва
атрофлича таҳлил қилинди ва фикр мулоҳазалар билдирилди.
Савод ўргатиш дарсларининг мавзулари ва дарс ишланмалари ўқиш ва
ёзув дарсларининг ўзига ҳос хусусиятлари, савод ўргатиш дарслари сифат
даражаси ва самарадорлигини оширишда мактабгача таълимнинг муносиб
ўрни борлиги ҳақида малумотлар берилди
1
. Боғчадаги она тили цикли
фанларидан бўладиган машғулотларни мактабдаги савод ўргатиш дарслари
билан мувофиқлаштиришни педагогик ва психологик асослари, тамойиллари,
йўналишларининг назарий ва амалий томонлари замонавий талаблар
даражасида ёритиб берилди.
2014-йил юртимизда Прездентимиз Ислом Каримов ташаббуси билан
“Соғлом бола йили” дея номланди ва одатдагидек, кенг қамровли ишлар
амалга оширилиши бўйича Давлат дастури тузилди.
Дарҳақиқат, муҳтарам Прездентимиз “ Боланинг жисмоний ва
психологик ривожланишидаги энг асосий давр бошланғич синф давридир”,
дея алоҳида таъкидланади. Қабул қилинадиган дастурда бошланғич
1.
Қ . Қосимова, С Матчонов, Х. Ғуломова Ш. Сариев . Она тили методика 2009 йил
9
таълимнинг сифатини ошириш, таълим стандартлари, ўқув дастурлар,
дарслик ва қўлланмаларни такомиллаштириш, илғор педагогик ва ахбарот
каммуникатсия теҳналогияларини кенг жорий этиш масалалари ўз
ифодасини топиши, шу билан бирга, “ Соғлом бола йили” нинг мақсад ва
вазифаларидан келиб чиққан ҳолда, фарзандларимизда, айниқса, қиз
болалар ўртасида жисмоний тарбия ва спортга меҳр уйғотиш, соғлом
турмуш тарзини тарғиб қилиш бўйича аниқ тадбирир белгилаб, амалга
оширишимиз борасида кўрсатмалар бор.
Айни пайтда боўланғич таълимни янги юқори даражага олиб чиқиш
учун таклифлар тўпланди. Аввало, ривожланган мамлакатларнинг илғор
тажрибаларга ижодий ёндашган ҳолда бошланғич таълимни замонавий
консепсияни ишлаб чиқилди. Консепсия талабларига асосан бошланғич
таълим ўқув фанларидан комптенсиявий ёндашувга асосланган Давлат
таълим стандарти (ДТС) ва ўқув дастурларни қайта яратиш ҳамда ўқув
жараёнига татбиқ этиш давр талабидир.
Компетенсиявий ёндашувга кўра, ўқувчилар билим, кўникма,
малакаларни нафақат пухта эгаллашлари, балки, энг муҳими, бу билим ва
кўникмаларни кундалик ҳаётда тўғри қўллай олишни ҳам ўрганишлари
даркор.
Мазкур ДТС талаблари бажарилиши, таълим сифати ва
самарадорлигини оширишга йўналтирилган илғор педагогик ва ахборот-
каммуникатсия теҳнологияларини амалиётга жорий этишга йўналтирилган
методик тавсиялардан иборат қўлланмалар (ўқиш, математика, она тили,
атрофимиздаги олам фанлари бўйича 1-4-синфлар учун, жами 4номда 4та
синф учун 16та қўлланма) яратиб, чоп этиш ва бошланғич синф
ўқитувчиларига етказиш ҳам яхши натижалар беради.
- Бошланғич таълим ўқитувчисига жуда катта маъсулия юкланган. Шу
боис, педагогик йўналишдаги олий таълим муассасаларида қабул қилишда
ҳужжат топширадиган ўқувчилардан педагогик лаёқатларини аниқлашга
қаратилган ижодий (касбий танлов) синовдан ўтказиш механизмини ишлаб
10
чиқиш, тажриба синовдан ўтказиш ва натижаларига кўра амалиётга жорий
этиш масалааи қўйилмоқда.
Бошланғич таълим йўналишдаги кадрларни тайёрловчи олий педагогик
таълим муассасаларида кадрлар тайёрлаш сифатини яхшилашга
қаратилган чора-тадбирларкомплексини ишлаб чиқиш, бунда талабалар,
яъни бўлғуси бошланғич таълим ўқитувчиларининг ўқув амалиётини
биринчи курсдан ташкил этиш яхши самара беради.
Соҳага киритилаётган янгиликлар ва уларнинг ўзига
хосликлари,асосан, малака ошириш жараёнида тушунтирилади. Бунда,
хусусан, жайларда олий таълим муассасалари ҳамда пдагогик кадрларни
қайта тайёрлашва малакасини оширишҳудудий инсититутлар кафедра
ўқитувчиларини бириктирган ҳолдаумумтаълим мактабларида фанларни
ўқитиш илғор педагогик ва ахбарот-теҳналогияларни жорий этишга
қаратилган “маҳорат мактаблари”ни ташкил этиш зарур.
Шунингдек, юртимизда умутаълим мактабларида фаолият олиб
бораётган 200нафар бошланғич ўқитувчилари учун “Иннавацион
теҳналогияяар” ҳамда “Ахбарот теҳналогиялари” ва масофали ўқитиш
мавзусини ўрганиш мақсадга мувофиқдир.
Иннавцсион педагогик теҳналогиялар ва ўқитишнинг замонавий
шаклларини амалиётга жорий этишга қаратилган методик хизмат
кўрсатишнинг янги шакли- масофадан “ видео методик хизмат”
механизми йўлга қўйиш узлуксиз малака оширишга хизмат қилади.
Халқ таълими тизимида 70та умумтаълим мактаби қошида ташкил
этилган масофадан ўқитиш таълим ресурс марказларида мазкур
ҳудудлардаги бошланғич таьлим ўқитувчилар малакасини оширишади.
Бу жудаям тўғри таъкид. Муаллимлар ҳамтаҳлилларида боланинг
биринчи синфга турли тайёргарликда келиши таълим сифатига салбий
таъсир қилаётганлиги кузатилмоқда. Негаки, оиладан тўғри мактабни
остонасини ҳатлаган боладан мактабгача таълим муассасасидан келган
тарбияланувчининг таълим олишга тайёргарлиги юқори бўлади. Шу боис,
11
мактабгача таълим муассасаларида мактабга тайёрлов гуруҳлари
фаолиятини яҳшилаш бўйича чора –тадбирлар шу билан бирга
умумтаълим мактаблари қошида шанба ва якшанба мактабларида (ўқув
йили давомида 136 соат шанба ва якшанба кунлари) ёки мактабга
тайёрлов гурухлари (март ва май 172 соатлик) ташкил этади.
Умутаълим мактабларини босқичма-босқич 2-3-4-синфдан чет тилини
ўқитилиши муносабати билан 2014-2015 ўқув йилида 4480нафар педагогик
кадр билан таъминлашни талаб қилади.
Педагогик таълим йўналишидаги олий таълим муассасаларининг чет
тили мутаҳасислигини битирувчилар умутаълим мактабларига ишга жалб
қилиб борилади.
Халқ таълими тизимидаги журалларнинг фаолияти тубдан қайта кўриб
чиқилди. Аввало, нашрларга малакали муҳарирлар таъйинланди. Ҳар бир
журнал тахририяти замонавий консепсия асосида ишлаб чиқиб, ўз
фаолиятини ташкил этади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
