O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi à. Rafiqov, H. Vahobov, A. Qayumov, Sh. Azimov amaliy geografiya

Orol dengiziga Amudaryo va Sirdaryo orqali quyilgan suv miqdorining
1926—1996-yillar mobaynida o‘zgarib borishi, km
3
Yillar
Tavsif
1926— 1941— 1951— 1961— 1971— 1986—
1940
1950
1960
1970
1985
1996
Suv resurslari
103,7
113,8
119,9
116,2
109,6
98,6
Suv oqimi sarfi
43,8
50,5
56,9
70,8
92,2
—
Daryo deltalarida yetib
kelgan suv
59,9
63,2
63,0
45,4
17,4
14,6
Daryo deltalarida
sarflangan suv
6,1
8,0
7,8
3,9
2,4
2,0
Dengizga quyilgan suv
53,8
55,2
55,2
41,5
15,0
12,6
5-jadval
Orol dengizi rejimining o‘zgarishi
(A.Y.Asarin ma’lumotlari bo‘yicha)
Yil boshiga tegishli bo‘lgan ma’lumotlar
Tavsif
1965 1970
1975
1980
1985
1989 1999
2003
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Orol dengizi sathi 1960—1970-yillari 21 sm, 1971—1980-yil-
larda 68 sm, 1981—1985-yillarda 80 sm ni tashkil qildi.
Orol dengiziga Amudaryo va Sirdaryodan 1941—1960-yillari
55,2 kub km; 1961—1970-yillari 41,5; 1971—1985-yillari 15,0;
1986—1996-yillari 12,6 kub km suv kelgan.
hozirgi paytda Orol dengizining qurib qolgan qismi maydoni
3 mln ga ni tashkil qiladi. Dengizning qurigan qismi yalang te-
kislikdan iborat bo‘lganligi uchun yerosti suvlarining gorizontal
harakati qiyin, shuning uchun ularning asosiy qismi bug‘lanib,
tuproqda tuz miqdorining ortib ketishiga olib keldi.
Amudaryo va Sirdaryo quyi qismiga oqib kelayotgan suvning
kamayishi oqibatida bu yerlardagi botqoq va to‘qaylar maydoni
qisqarib, cho‘llashish jarayoni rivojlandi.
hozirgi vaqtda Orol dengizi muammosi yechimi ikki narsa-
ga — dengiz sathini ma’lum darajada ushlab turishga va Orolbo‘yi
ekologik sharoitini yaxshilashga qaratilgan.
Orol dengizi sathini ma’lum bir balandlikda, ya’ni 33 m mut-
laq balandlikda ushlab turish uchun Orolga har yili Amudaryo va
Sirdaryodan 20 kub km suv tushib turishi lozim.
Orolbo‘yi hududida ekologik sharoitni yaxshilashning asosiy
yo‘li aholini toza ichimlik suvi bilan ta’minlash, qurib qolgan
o‘zanlar, ko‘llarga muntazam ravishda suv yuborish, dengizning
qurigan qismida shamol harakatini to‘sish uchun qumlarni o‘sim-
liklar bilan mustahkamlash, yerlarning meliorativ holatini yaxshi-
lash, yaylovlar, pichanzorlar maydonini kengaytirishdan iborat.