T. C. Sakarya üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ osmanli şERİyye siCİllerinde ve fetva mecmualarinda iÇKİ İÇme suçu ve cezasi

704. Mesele:
Evinde hamr kurup içen müslümana ne lazım olur.
el-Cevap:
Had ve ta’zir lazım olur. 
Bu fetvada had ve tazirin birlikte kullanılması doktrine aykırı gibi görünse de üzerinde 
düşünüldüğünde evinde hamr içmesiyle beraber ona ortam hazırlayıp başkalarının 
içmesine sebep olduğu için iki ceza verilmiş olma ihtimali yüksektir. Kendisi içtiği için 
had, fısku fesada ortam hazırladığı için ayrıca tazir cezasına hükmedilmiştir. Ya da had 
cezasının şüphe bulunması halinde tazir cezasına dönüştürüleceğini; ama suçun cezasız 
kalmayacağını ifade etmek için de ikisi birlikte zikredilmiş olabilir.
705. Mesele: “Buraya şarap getirsinler, nesne yoktur” diyen Müslümana ne lazım olur? 
el-Cevap: Ta’zîr-i şedîd ve habs-i medîd lâzımdır. 
707. Mesele: Zeyd-i mariz devâ olmak için bir miktar arak (rakı) isti’mal eylemek, şer’an 
caiz olur mu? 
el-Cevap : Olmaz, ne’uzubillahi Te’ala deva olmak ihtimâli mi vardır? Devalığı 
muhakkak ise dahi aslâ mümkün değildir. 
709. Mesele: “Deva için birkaç kadeh hamr etmek helâldir.” diyene ne lazım olur.

---

 48 
el-Cevap : Tecdid-i iman lâzımdır.
210
Ebussuud Efendi’nin içki konusundaki fetvalarında kullandığı ifadelerin sert olması 
dikkati çekicidir. Bir yere şarap getirilmesini talep eden müslüman için tazir verilmesi ve 
ayrıca habs edilmesi gerektiğini ifade etmesi, yine hasta olan bir kişinin deva bulabilmesi 
için rakı içebilir mi? Caiz olur mu? sorusu üzerine Ebussuud Efendi “Olmaz” ifadesinin 
yanında destekleyici kesin bir şekilde “Ne’uzubillahi te’ala deva olmak ihtimâli mi 
vardır? Devalığı muhakkak ise dahi aslâ mümkün değildir.” gibi ifadeleri fetvalarında 
kullandığı dilin ağır olduğunu gösterir. Ayrıca “Buraya şarap getirsinler, nesne yoktur” 
diyen adama tazir cezası ve habs-i medid ifadeleri sanki uygulamaya dönük olmaktan 
ziyade tehdit izlenimini vermektedir. 
Yukarıdaki bilgilere ilave olarak Şeyhülislam Ebussuud efendinin hocası İbn Kemal’in 
bu yüzyıl başlarında içki içme ile ilgili risaleleri vardır. Bunlar “fî Tafsîli hurmeti’l-
hamr”, “fî Ta’lîmi’l-emr fî Tahrîmi’l-hamr” ve “fî Haddi’l-hamr” adlarını taşır. Risaleler 
ayrı ayrı yazılmalarına rağmen birbirini tamamlar niteliktedir.
211
“(Risâletün) fî Ta’lîmi’l-
emr fî Tahrîmi’l-hamr” adlı risalede içkinin yasaklanış aşamaları ele alınmakta ve 
tefsirlerden faydalanılarak detaylı açıklamalar yapılmaktadır. “(Risâletün) fî Haddi’l-
hamr” adıyla müstakil bir risale kaleme alan İbn Kemâl had gerektiren içkinin mahiyeti, 
şarap dışında içki içip sarhoş olanlara verilecek ceza gibi konularda Hanefi literaründeki 
bilgileri özetlemiştir. İçki içme cezası had cezaları kapsamında değerlendirilir. Hamr içen 
kimsede sarhoşluk şartı aranmaz; “Haddu’ş-Şurb” olarak isimlendirilir ve az olsun çok 
olsun içen kimse hadle cezalandırılır. “Hamr” kapsamı dışındaki içeceklerde ise 
sarhoşluk şartı aranır. “Haddu’s-Sekr” olarak isimlendirilir ve bu ceza ancak sarhoşluk 
kesin olarak meydana geldiğinde vurulur.
212