T. C. Sakarya üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ osmanli şERİyye siCİllerinde ve fetva mecmualarinda iÇKİ İÇme suçu ve cezasi

 1.4 Fıkıh Literatüründe Had ve Tazir
1.4.1 Had 
Had, “Kur'an ve Sünnet'te belirlenmiş, kısas ve diyet dışındaki cezai müeyyideleri ifade 
eden bir fıkıh terimidir.” İslam hukuku vahye dayanan ve tüm düzenlemeleri vahye dayalı 
prensipler ışığında ictihatlarla geliştirilen bir hukuk sistemidir. Vahiy, İslam hukukçuları 
nezdinde Kitap (Kuran-ı Kerim) ve sünnetle temsil edilmekte olup temel hüküm kaynağı 
niteliğindedir. Yüce Allah’ın naslarda -kendisine ait bir hak olarak cezalarını takdir ettiği 
suçlara “had suçları” veya “haddi gerektiren suçlar” adı verilir. 
İslam hukukunda cezai müeyyideler çeşitli açılardan ayrımlara tabi tutulmuştur. Bunlar; 
had, kısas-diyet ve ta'zir şeklinde üç gruba ayrılmıştır. Bu ayrımda cezanın infazında ağır 
basan hakkın mahiyeti ve cezanın şari' tarafından belirlenmiş olup olmaması ölçütleri 
birlikte gözetilmiştir. Bir başka tasnif ise cezaların şari' tarafından belirlenenler ve yetkili 
mercilerin takdirine bırakılanlar olarak ikiye ayrılmasıdır. Birinci kısım kendi içinde had-
66
Buhari, a.g.e, s.14 
67
Maverdi, Ahkâm-ı Sultaniyye, s.259 

---

 17 
kısas şeklinde tekrar ikiye ayrılabilir o zaman bu ayrım yukarıdaki tasnifin benzer bir 
yorumu olur.
68