Kostyum tarixi

Gotika uslubidagi kostyumlar. 
Ilk o’rta asrlardagi roman uslubi liboslarda ham 
o’z aksini topgan. Roman uslubi ikki madaniyat – Rim, antik va mahalliy 
bosqinchilik madaniyati uyg’unligida shakllandi. Unga og’ir vaznlilik, shakllarning 
kattaligi, yarim doira arkalar, og’ir devorlar, oynalar va eshiklarning katta bo’lmagan 
o’ymalari xosdir. Qadalmaydigan kiyimlarning sodda bichimi Yevropa kiyimlarida 

---

58
X–XI asrlargacha yashab keldi. XII asr – XIV asrning birinchi yarmida erkaklar va 
ayollar liboslari uzun bo’lib, ular qomatga yopishib turgan. Qomatga libosning 
yopishib turishini bichish usulida amalga oshirilgan. Qomatga libosning yopishib 
turishi uchun kiyimda 3 ta chok qilingan, ya’ni ikki yon va bitta orqa chok orqali 
amalga oshirilgan. Kiyimning past qismi esa uchburchak shakldagi klinlar yordamida 
etak qismi tomon kengaytiriladi 
Endilikda belbog’lardan belni tortib turish uchun emas, balki belni ta’kidlab 
ko’rsatish uchun va dekorativ bezak sifatida foyda lanilgan. Liboslar faqatgina 
nakladnoy, ya’ni ustiga tashlanadigan bo’lgan. Faqatgina plashlar drapirovkalangan, 
ya’ni burmalangan. 
XIV
asrning ikkinchi yarmi – XV asrning birinchi chora-gi (gotika davri) 
erkaklar kalta kiyimining paydo bo’lishi va ayollar uzun kiyimining yanada boyishi 
bilan xarakterlanadi. Bu davrda tugmalari qadalmaydigan kiyimlarning turli xillari 
keng tarqaldi. Kenglikni hosil qilish uchun vitachkalar qilina boshladi. Yengning 
o’mizi oval shaklida bichila boshladi. Yeng o’mizga butunlay tikilmay, balki uning 
ba’zi o’rinlari shnur yoki tesmalar yordamida biriktirila boshladi. Liboslar bel 
chizig’i bo’ylab ajratilib bichiladigan bo’ldi. Gotika davri kiyimlarini bichish va 
modellashtirish, modani shakllantirishda gullab-yashnagan davr bo’ldi. Aynan mana 
shu davrga kelib, kiyimlarda umumiy badiiy uslublar doirasida liboslar shakli 
tezlikda almashdi.
XV asrning ikkinchi yarmi – frank-burgund modasining davri bo’ldi. Bu davrda 
yergacha uzaytirilgan, osilib turgan yengli, harakatlanishni cheklaydigan, qomatni 
ko’rsatib turuvchi tor liboslar, uzun tumshuqli poyabzallar, ajoyib, hashamdor bosh 
kiyimlar urfga kirdi, g – shaklidagi qomat siluetiga erishish uchun ayollar qorinlariga 
unchalik katta bo’lmagan yostiqlar – boslar bog’lab yurishgan. Bo’yinlarini uzaytirib 
ko’rsatish uchun ayollar orqa tomondan quloqlari atrofini, yuzlarini oval ko’rsatish 
uchun manglayni qirtishlab yurishgan.
Erta o’rta asrlar davrida zig’ir tolasidan tayyorlangan mato, uyda kanopdan 
to’qilgan mato, movut, mo’yna, charm, Sharq va Vizantiya shoyilari keng tarqalgan. 
Ranglar jilosi yorqin, toza: olov rang qizil, karmin (och qizil), moviy-zangori, yashil 

---

59
ranglar. Kech gotika davriga kelib o’ziga xos to’q va xiraroq ranglar ham kirib kela 
boshladi. Xususan, fon rangi – kul rang, jigarrang.