Muhandislik kompyuter grafikasi

9- mavzu: «Штриховка» buyrug‟idan foydalanish
O„quv mashg`ulotining maqsadi:
Talabalarga kesim va qirqim yuzalarini shtrixlash 
buyrug`i va undan foydalanish algoritmini, 2D va 3D formatda yuzalarni shtrixlash o„rgatish. 
1-savol. Qirqim va kesim yuzalarini shtrixlash
Geometrik, proektsion, mashinasozlik, qurilish va arxitektura chizmachilik tasvirlarida 
kesim va qirqim yuzalarini shtrixlash, matn yozuvlari yozish va ob`ektlarni ko„chirish, burish 
hamda, masshtabini o„zgartirish kerak bo„ladi.
Kesim va qirqim yuzalarini shtrixlash buyrug`idan foydalanib chizmadagi biror ob`ekt 
yoki konturning ichki sohasi shtrix qilinadi. AutoCAD dasturlari kesim va qirqim, aylana va 
ko„pburchaklarning yuzalarini ob`ekt deb qabul qiladi. Ob`ektlarning o„zaro kesishuvidan hosil 
bo„lgan berk sohani esa, kontur deb qabul qiladi.
Talabalarning e`tiborini jalb etish va bilim darajalarini
aniqlash uchun tezkor savollar
-
kompyuterda kesim va qirqim yuzalarini shtrixlash hamda chizmaga oid yozuvlarni bajarish 
mumkinmi? 
-proektsion chizmachilik vazifa chizmalarini bajarish mumkinmi? 

---

41 
Bu buyruqdan foydalanib ekrandagi biror ob`ektni yoki konturni ichki berk sohasi 
quyidagi algoritm asosida shtrix qilinadi: 
1. 
«Shtrixovka» buyrug`i «Sichqon» yordamida yuklanadi, shunda ekranda 
muloqatlar oynasi «Shtrixovka i gradient» darchasi paydo bo„ladi, 1-rasm. 
Undagi «Shtrixovka» vkladkasi (uning o„zi yuklangan holda ham bo„lishi mumkin) yuklanib, 
«Obrazets» yacheykasidagi tugma yuklanadi. Undan kerakli shtrix namunasi «Sichqon» 
yordamida tanlanadi va yuklanadi. Tanlangan shtrixni «Struktura» - namuna yacheykasida 
kuzatish mumkin. Darchaning o„ng tomonidagi «Dobavit: tochki vыbora» yoki «Dobavit: 
Vыbrat ob`ektы» tugmasi yuklanadi. 
 

1-rasm 
 
 
«Ichki 
nuqtasini ko„rsating», ya`ni konturning ichki sohasida biror nuqta
 
tanlashni so„raydi. Agar 
«Dobavit: vыbrat ob`ektы» tugmasi yuklansa, darcha yo„qolib ekranda chizma va muloqatlar 
qatorida 
quyidagi 
so„rov 
paydo 
bo„ladi: 
«Ob`ektni ko„rsating», ya`ni ob`ektning chegaralovchi barcha chiziqlarini ketma-ket belgilab 
chiqishni so„raydi.
2. Kvadrat nishoncha bilan «Sichqon» yordamida ob`ektni chegaralovchi chiziqlari yoki 
konturning biror ichki soha nuqtasi yuklanadi va «Enter» bilan qayd etiladi.
3. Shunda, yana dastlabki darcha paydo bo„ladi va undagi «Obrazets» tugmasi «Sichqon» 
yordamida yuklanadi. Natijada, oldindan ko„rib chiqish uchun ekrandagi ob`ektning tasviri 
shtrixlangan holda paydo bo„ladi. Agar, shtrix tasviri talabga javob bermasa, sichqonning o„ng 
tugmasini bosib yoki, «Enter» tugmasi yuklanadi va yana ekranda darcha paydo bo„ladi. Undagi 
«Ugol» va «Masshtab» yacheykasidagi burchak va shtrix chiziqlari orasidagi o„lchamlar qiymati 
kerakli qiymatlarga o„zgartiriladi. YAna bir bor darchadagi «Obrazets» tugmasi «Sichqon» 
yordamida yuklanib, shtrix tasviri qayta ko„rib chiqiladi. Agar, shtrix tasviri talabga javob bersa,
«Sichqon» yoki «Enter» tugmasini yuklab darchaga qaytiladi, 49-rasm. 
4. Darchadagi «OK» tugmasini «Sichqon» yordamida yuklab, ekranda berilgan ob`ekt 
yoki konturning shtrixi bajariladi.