Geografiya kafedrasi

2000 yil Yevropa mintaqasiga qilingan tashriflar 
№ 
Asosiy turistik manzillar 
Turistlar soni 
O‘zgarishi% 
1 
Frantsiya 
75580000 
+ 3.5 
2 
Ispaniya 
47898000 
+ 2.4 
3 
Italiya 
41181000 
+ 12.8 
4 
Buyuk Britaniya 
25211000 
- 0.7 

---

42 
5 
Rossiya Federatsiyasi 
21169000 
+ 14.5 
6 
Germaniya 
18983000 
+ 10.9 
7 
Pol‘sha 
17400000 
- 3.1 
8 
Avstriya 
18818000 
+ 2.0 
9 
Vengriya 
15571000 
+ 8.1 
10 
Gretsiya 
12500000 
+ 2.8 
11 
Portugaliya 
12000000 
+ 3.2 
12 
Shvedsariya 
11400000 
+ 6.5 
13 
Niderlandiya 
10200000 
+ 3.2 
14 
Turkiya 
9623000 
+ 39.6 
15 
Irlandiya 
6720000 
+ 5.0 
MANBA: Butun jahon turizm tashkiloti.
 
 
Ichki turizmdagi aylanmalar va nemis xalqining xorijda sarflagan valyuta mablag‘lari 
miqdori 158 mlrd. Doych markani tashkil etmoqda. SHuning uchun ham. Germaniya aholisi 
xalqaro sayohat almashinishida eng ko‘p sof valyuta yetkazib beruvchi manba hisoblanadi. 
Ularning xorijiy sayohatlar uchun sarf harajatlari shaxsiy iste‘molning 4.2%ni tashkil etadi. 
Nemis turistlarining xorijda qiladigan harajatlari miqdori 2000 yil 47.6 mlrd. AQSH dollarini 
tashkil etib. yana bir bor rekord darajasiga yetdi. Turizmning kon‘yunkturasining ijobiy tomonga 
o‘zgarishining yana bir sababi yakka xoldagi sayohatga nisbatan pekij turlar 
raqobatbardoshligining oshib borishidir. Bunga sabab mijozga yo‘naltirilgan narx-xizmat 
munosabatining ustunligi. qisqa muddatli davomiylik. qulaylik. tavakkalChilikning kamligi 
hamda kuchli va sifatli xizmatni kafolatlovchi firmalar orqali farqli strategiyalarning ishlab 
chiqilganligi. deb hisoblanmoqda. Bu rivojlanish deyarli barcha Yevropa bozorlarida tashkil 
etiladigan sayohatlar salmog‘ining umumiy turizm bozorida ortishi bilan ko‘zga tashlandi. 
Masalan. 1980 yili nemislarning deyarli chorak qismi tashkiliy ravishda sayohatga chiqqan 
bo‘lsa. 2000 yil esa ularning soni deyarli 2 marotaba ortdi. 1980 yili 26%ni tashkil etgan bo‘lsa. 
2000 yilga kelib 50%ni tashkil etdi. Hozirgi kunda Yevropa mintaqasi zamonaviy turistik 
markazlardan biri bo‘lib hisoblanadi.
Evropa mintaqasi har galgidan 2000 yil ham turizm industriyasining yulduzi sifatida 
maydonga chiqdi. Asosan. Germaniyadagi EKSPO – 2000 ko‘rgazmasining tashkil etilishi va 
Italiyadagi Vatikan yubileyi Xalqaro turistlarni yana bir bor bu hududga jalb qildi. Sharqiy 
Yevropaning yangi taraqqiy etayotgan mamlakatlarida ham biroz rivojlanish kuzatildi. Kosovada 
avjiga chiqqan urush va mamlakat iqtisodiyotiga ko‘pgina talofatlar keltirgan tabiiy ofatlar. 
turistik harakatlarni chegaralab qo‘ygandi. Yevropaning Shimoliy hududlarida havoning 
sovuqligiga qaramasdan. u yerlarga turistlarning qiziqishi oxirgi yillarda yanada ortdi. jumladan. 
Ispaniyada (+19%). Finlandiyada (+10%) va Estoniyada (+15.8%)ga o‘sish kuzatildi. Buyuk 
Britaniyada esa turizm harakatlarida kamayish kuzatildi. Ispaniya o‘zining turizm statistikasini 
qaytadan ishlab chiqqanligi bois ma‘lumot to‘plash. uni qayta ishlash uslubiyatini o‘zgartirib. 
oldingi yillarga nisbatan keluvchilar soni ortganligini yana bir bor isbotladi. 
Butun jahon turizm tashkiloti ma‘lumoti bo‘yicha. 2000 yilda Yevropa mintaqasiga 300 
mln.dan ortiq turistlar tashrif buyurgan.
Ayniqsa bu ko‘rsatgich Turkiya. Irlandiya. Vengriya. Shvedsariya. Germaniya. Rossiya. 
Italiya mamlakatlarida o‘tgan yillarga nisbatan yuqori bo‘lgan. Yevropa mintaqasi bo‘yicha eng 
ko‘p turistik tashriflar Frantsiya (75580000). Ispaniya (47898000). Italiya (41181000) 
mamlakatlariga to‘g‘ri keladi. 2000 yilda jahon bo‘yicha turizm daromadlari 477 mln. AQSH 
dollarini tashkil qilgan bo‘lsa. shundan 234.5 mlrd. dollari Yevropa mintaqasi mamlakatlari 
daromadlariga to‘g‘ri keladi. Jahon turizmi daromadlarining salkam 50%i Yevropa 
mamlakatlariga to‘g‘ri keladi. 
Yevropa mintaqasi mamalakatlariga xalqaro turistik tashriflar 2001 yilga nisbatan 2002 
yilda 2.3% ga ko‘paygan. Xalqaro turizm daromadlari 6.5% ga o‘sgan. 240.4 mlrd. AQSH

---

43 
2-jadval
2002 yil Yevropa mintaqasiga qilingan tashriflar va xalqaro turizmdan kelib tushgan tushum 
№ 
Turistlarni qabul 
qiluvchi asosiy 
mamlakatlar 
Qator
1
Xalqaro turistik tashriflar 
Xalqaro turizmdan kelib tushgan tushum miqdori 
2002 
o‘zgarishi% 
ulushi% 
2002 
2002 mlrd. 
AQSH dol. 
o‘zgarishi% 
ulushi% 
2002 
2001/2000 2002/2001 
2001/2000 
2002/2001 
1.
Frantsiya 
TF 
77.012 
-2.6 
2.4 
19.3 
32.329 
-2.5 
7.8 
13.4 
2.
Ispaniya 
TF 
51.748 
4.6 
3.3 
12.9 
33.609 
4.5 
2.2 
14.0 
3.
Italiya 
TF 
39.799 
-3.9 
0.6 
10.0 
26.915 
-6.2 
4.3 
11.2 
4.
Buyuk Britaniya 
VF 
24.180 
-9.4 
5.9 
6.0 
17.591 
-16.7 
8.0 
7.3 
5.
Avstriya 
TSE 
18.611 
1.1 
2.4 
4.7 
11.237 
1.9 
11.1 
4.7 
6.
Germaniya 
TSE 
17.969 
-5.9 
0.6 
4.5 
19.158 
-0.3 
4.0 
8.0 
7.
Vengriya 
VF/2 
15.870 
-1.5 
3.5 
4.0 
3.273 
9.4 
-13.2 
1.4 
8.
Gretsiya 
TF 
14.180 
7.3 
0.9 
3.5 
9.741 
2.4 
3.1 
4.1 
9.
Pol‘sha 
TF 
13.980 
-13.8 
-6.8 
3.5 
4.500 
-21.1 
-6.5 
1.9 
10. Turkiya 
TF 
12.782 
12.5 
18.5 
3.2 
9.010 
-3.3 
22.0 
3.7 
11. Portugaliya 
ITF 
11.666 
0.6 
-4.1 
2.9 
5.919 
4.2 
7.5 
2.5 
12. Shvedsariya 
TF 
10.000 
-1.8 
-7.4 
2.5 
7.628 
-3.5 
4.4 
3.2 
13. Niderlandiya 
TSE 
9.595 
-5.0 
1.0 
2.4 
7.706 
-6.8 
14.6 
3.2 
14. Rossiya fed. 
TF 
7.943 
5.3 
7.3 
2.0 
4.188 
3.8 
17.6 
1.7 
15. Xorvatiya 
TSE 
6.944 
12.2 
6.1 
1.7 
3.811 
20.9 
14.3 
1.6 
16. Bel‘giya 
TSE 
6.724 
-0.1 
4.2 
1.7 
6.892 
4.7 
-0.2 
2.9 
17. Irlandiya 
TF 
6.476 
-4.4 
1.9 
1.6 
3.089 
7.0 
10.7 
1.3 
18. Ukraina 
TF 
6.326 
31.4 
9.2 
1.6 
2.992 
23.5 
9.8 
1.2 
19. Evropa bo‘yicha 
399.759 
-0.5 
2.3 
100 
240.490 
-1.7 
6.5 
100 
MANBA: Butun jahon turizm tashkiloti (BTT) (Ma’lumotlar BTT tomonidan 2003 yil sentyabrda yig’ilgan). 
1
Qatorlar-TF: CHegaradagi xalqaro turistik qabul (bir kunlik tashriflarni hisobga olmaganda). 
VF – CHegaradagi xalqaro turistik qabul (bir kunlik tashriflarni va turistlarni hisobga olgan holda). 
TCE-Guruh bo‘lib joylashish joylardagi xalqaro turistik qabul

---

45 
dollarini tashkil etgan. har bir xorijiy tashrif o‘rtacha 600 AQSH dollariga to‘g‘ri kelgan.
Xalqaro turistik tashriflar bo‘yicha 2002 yilda Turkiya 18.5%. Rossiya Federatsiyasi 
7.3%. Ukraina 9.2%. Xarvatiya 6.1%. Buyuk Britaniya 5.9%. Bel‘giya 4.2% ga oldingi yillarga 
nisbatan tashriflar miqdori ko‘paygan. Pol‘sha – 6.8%. Shvedsariya-7.4%. Portugaliya – 4.1% ga 
Xalqaro turistik tashriflar soni 2001 yilga nisbatan kamaygan.
Xalqaro turizmdan tushgan daromadlar miqdori bo‘yicha Turkiya 22.0%. Rossiya 
Federatsiyasi 17.6%. Xarvatiya 14.3%. Niderlandiya 14.6%. Avstriya 11.1%. Irlandiya 10.7%. 
Buyuk Britaniya 8.0%. Ukraina 9.8%. Frantsiya 7.8%. Portugaliya 7.5%. 2001 yilga nisbatan 
o‘sish kuzatilgan. Lekin Vengriya 13.2%. Pol‘sha 6.5%. Bel‘giya 0.2% ga mamlakatlarida 
pasayish kuzatilgan. Ispaniya 22%. Italiya 4.4%. Germaniya 4.0%. Gretsiya 3.1%. Shvedsariya 
4.4% mamlakatlarida Yevropa mintaqasining o‘rtacha o‘sish sur‘atidan. (6.5%) bu 
mamlakatlarda o‘sish sur‘atlari past bo‘lgan.