O`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti pedagogika fakulteti

6. Mehnat savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish 
hamda foydalanish kompetensiyasi 
– aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda shaxsiy, oilaviy, kasbiy va iqtisodiy 
rejalarini tuza olish; 
– shaxsiy, ijtimoiy va iqtisodiy munosabatlarda hisob-kitob bilan ish yuritish; 
– kundalik faoliyatda turli formula, model, chizma, grafik va diagrammalarni o‘qiy 
olish va foydalanish; 
– inson mehnatini yengillashtiradigan, mehnat unumdorligini oshiradigan va qulay 
shart-sharoitga olib keladigan fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish 
hamda foydalana olish. 
Xo‘sh, hozirgi kunda kompetensiyaviy yondashuvga asoslangan DTS nima 
uchun zarur bo‘lib qoldi. Bu savolga javob berish uchun “Kadrlar tayyorlash milliy 
dasturi”ning asosiy tarkibiy qismlariga e’tibor qaratish lozim.Ya’ni ta’lim tizimi, 
shaxs, davlat va jamiyat, fan va ishlab chiqarishdan iborat bo‘lgan milliy 
modelning ayrim qismlaridagi ulkan o‘zgarishlar xususan davlat va jamiyatning 
tubdan o‘zgarishi, hayotimizga kirib kelgan axborot-kommunikatsion vositalar, 
fanning eng so‘nggi yutuqlariga asoslangan zamonaviy ishlab chiqarish mehnatlari 
va oldingi yoshlardan tubdan farq qiluvchi o‘zgacha fikrlovchi yoshlarning 
vujudga kelganliklarini keltirish mumkin. 
Undan tashqari, butun dunyoda bo‘layotgan ta’lim sohasidagi islohotlar 
ham, xususan Janubiy –sharqiy Osiyo davlatlari, Yevropa va Amerika qit’asidagi 
10-15 yildan buyon amalga oshirilayotgan ta’limiy islohotlarni keltirish mumkin. 
Masalan, har uch yilda maktab o‘quvchilarining o‘zlashtirishini baholash bo‘yicha 
Xalqaro dastur (PISA)jahon mamlakatlari ta’lim tizimi sifatini o‘rganib chiqadi. 
PISA(Programme forInternational Student Assessment) dasturining maqsadi 15-16 
yoshli o‘quvchilarning maktabda berilayotgan ta’limni qay darajada 
o‘zlashtirayotgani va ularni inson faoliyatining turli sohalarida qo‘llay bilishini 
tadqiq etishdan iborat. PISA dasturi bo‘yicha birinchi tadqiqot 2000-yilda 
o‘tkazilgan va unda 32 davlat ishtirok etgan. 2003-yilda 43, 2006-yilda 57, 2009-
yilda 65, 2012-yilda 65, 2015-yilda 70 dan ortiq davlat ishtirok etgan. 2015-yilga 
dasturda 500 000 mingga yaqin o‘quvchi ishtirok etgan. 
Amaliyotda maktabda yaxshi o‘zlashtirgan ayrim o‘quvchilar dars paytida 
hamda hayotida uchraydigan nostandart vaziyatga tegishli amaliy mashg’ulotlarda 
o‘rgangan bilim va ko‘nikmalarini qo‘llay olmaydilar. Buning sababi 

---

o‘quvchilarda tegishli kompetensiyalar shakllanmaganligidandir. Kompotensiya
bu o’qituvchiga ham o’quvchiga ham mos holat bo’lib, uning layoqatida va 
qobiliyatda namoyon bo’ladi. Demak o’quvchilarni layoqatini, qobiliyatini, 
iqtidorini namoyon bo’lishi texnologiya amaliy mashg’uloti jarayonida aks etadi. 
Demak berilgan amaliy mashg’uotlarning barchasida o‘quvchilarning olgan 
bilim, ko‘nikma va malakalarni hayotga tatbiq etilishini ko‘rish mumkin. 
O‘quvchilarda kompetensiyalarni shakllantirish uchun ta’lim tizimiga 
kompetensiyaviy yondashuvga asoslangan dastur va DTS lar kerak bo‘lib qoldi. Bu 
jarayonni ta’lim tizimiga joriy qilish uchun endi darsliklar va ularning mazmuni 
tubdan o‘zgaradi. 
2017-2018- 
o‘quv yilidan boshlab kompetensiyaviy 
yondashuvga asoslangan dastur va DTSlar navbatma-navbat joriy qilina boshladi.