O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

1.
 
Zenker va uning turlari.

---

Zenker bilan ishlov berilgan teshikning aniq-ligi 9-10 kvalitet aniqlikka ega 
bo’lib, teshikning sirtini tozaligi esa R
g’
= 20- 40 mm tapminlaydi. Zenkerlarda 
ko’ndalang kesuvchi qirra bo’lmagan-ligi sababli kesish jarayoni parmalashga 
nisbatan tekis o’tadi. Spiral zenkerning konstruktsiyasini ko’ramiz.(73-rasm). 
73-rasm.
Yo’naltiruvchi tsafalik silindrik zenker: 
Undagi yo’naltiruvchi tsaffa zenkerni ishlov berilayotgan teshikka to’g’ri 
yo’naltirish vazifasini bajaradi. 
74-rasm.
konusli zenker (zenkovka): 
Ular galoovka ostidagi konusli teshiklarga va aylanish jinsiga ega bo’lgan 
detallarga markaz teshiklar hosil qilishda qo’llaniladi. 
75-rasm.
Konussimon zenker: 
Eng ko’p tarqalgan konussimon zenker cho’qqisidan konus burchagi 2

=30°- 
60°, 120° lardir. Qattiq qotishma materiallaridan tayyorlangan qo’ndiruvchi 
zenkerlar.(101-rasm). Bu zenkerlar diametri 25 mm dan yuqori bo’lgan
teshiklarga ishlov berishda qo’ndiruvchi qilib tayyor lanadi. Bunday zenkerlarni 
qo’ndiruvchi qilib tayyor-lashdan maqsad qimmatbaxo asbobsozlik materiallari 
tejaladi. 

---

76-rasm.
Qo’ndiruvchi zenkerlar: 
Zenkerlash jarayonida katta quyimlarni kesib olish uchun 2 tishli zenkerlardan 
foydalaniladi. Zenkerlarni konstruktiv elementlari.(77-rasm). Ularni asosiy 
konstruktiv elementlariga kira-di. Uning tashqiy diametri D, umumiy uzunligi L, 
ishchi qismining uzunligi l
n
, perolari soni Z , kesuvchi qismining uzunligi l
1
, 
kesuvchi qismining burchagi 2

, zenker ariqchasini og’ish burchagi ω, zenker 
perosi lentasini eni f .