O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

XI-MA’RUZA 
MAVZU: 
SIDIRISH.
Reja: 
 
1.
Sidirgichlar va ularning turlari. 
2. Sidirgichlashda kesish sxemalari. 
3. Sidirgich tishining va kirrindi joylashuvchi ariqchasining profili. 
4. Sidirgich tishlari soni. 
Sidirgichlar va ularning turlari
. Sidirgichlashda ishlatiladigan kesuvchi
asbobga sidirgich deb aytiladi. Sidirgich ko’p tig’lik asbob bo’lib, ko’rinish 
jixatidan sterjinga o’xshash bo’lib, uning tsilindrik yuzalarida xar bir navbatdagi 
tishi o’zidan oldingi tishdan kesib olinadigan qirindi qatlami qalinligiga surish 
Sg’-qiymatiga o’sib boradi. Kesib ishlashning yuqori unumli usuli bo’lgan
sidirgichlashdan seriyalab va ko’plab ishlab chiqarish korxonalarida rasm jixatdan 
xilma-xil bo’lgan ochiq teshiklarga ishlov berishda, sirtqiyuzalarini ishlashda, 
shuningdek aylanish jismlarga ishlov berishda foydalaniladi. Sidirgichlash usuli 
yuqori unumli bo’libgina qolmasdan u yuqori tozalikda va aniqlikdagi yuzalar 
hosil qilishga ham imkon yaaratadi. Sidirgichlash usuli yuzalarni 7 chi va 8 chi 
kvali-tet aniqlikda va g’adir budirligini esa Ra 0,63 - 0,25 mk ligini tapminlaydi.
O’z konstruktsiyasi jixatidan olinganda sidirgichlarni ikki guruxga bo’lish 
mumkun. 
1) xar-hil shakildagi ichki teshiklarga ishlov beruvchi. 
2) tashqi yuzalarga ishlov beruvchi sidirgichlarga bo’linadi. 
Ichki teshiklarga ishlov beruvchi sidirgichlar ishlov beriladigan teshikni rasmiga 
qarab quyidagi turlarga bo’lishimiz mumkin. 
1. Doiraviy sidirgichlarga. 
2. Shlitsa ochuvchi sidirgichlarga. 
3. Shakildor sidirgichlarga. 
4. Aralash sidirgichlarga. 
5. Pona ariqchasini ochuvchi sidirgichlarga. 
Ichki teshiklarga ishlov beruvchi sidirgich quyidagi asosiy elementlardan tashkil 
topgan. Sidirgichni konstruktsiyasini ko’rib chiqamiz.(63-rasm).