Metodologiyasi

Тацит. Анналы. - Л.1969. - III, 65.
Смоленский 
Н.И. Теория и методология истории. С. 34.
109

---

Xotira faqat insonlarga xos bo‘lib, jam iyat h ar bir a ’zosi- 
ning o ‘tm ishdan, voqea-hodisalardan xabardorligi, o ‘z ajdodlari- 
ning yuksak insoniy fazilatlari, ezgu am allari, kelajak n a slla r 
qoldirgan m a’naviy-m a’rifiy merosidan bahram andligi alal-oqi- 
bat milliy xotira va qadriyatga, jam iyatning m a’naviy poydevoriga 
aylanadi. X otiraning uyg‘oqligi deganda, eng avvalo, shu poyde- 
vorni, uning nechogMi m ustahkam ligini tushunm oq kerak.
Tarixiy ongning eng asosiy xususiyatlaridan biri — shaxsda 
moziy sarvaraqlari va xalqning m a’naviy merosidagi komil inson 
qiyofasini anglatadi, o ‘z subyekti (tarixiy ong egasi)da komillik- 
ka intilish tuyg‘usini uyg'otadi. Insondagi barkam ollik mezonlari 
u yoki bu tarixiy shaxs, buyuk allomalar, m utafakkirlar faoliyati­
ni, ularning aqliy, axloqiy jihatlarini bilish orqali o ‘rganuvchining 
dunyoqarashi, ongida yaxlit holda o ‘z aksini topadi. Bunday me- 
zonlar ilm iy-am aliy ta ’lim -tarbiya jarayonida shakllanadi.
Ijtimoiy taraqqiyot jarayonida tarixiy ong yaqqol namoyon bo‘la- 
di. Ijtimoiy amaliyotni o ‘iganish jarayonida inson o‘z-o‘zini anglay- 
di, shunday sifatda o‘z ijtimoiy hayotining xilma-xilligini, uning 
m unosabat va aloqalarini har tomonlama anglashga harakat qiladi.
«Tarix* tushunchasining turli m a’nolarda qo'llaniladi. Tarix -
bu eng avvalo insoniyatning real o ‘tm ishi, ajdodlar tajribasidir. 
Inson tarixning subyekti bo‘lish bilan birga uning «ijodkori*dir. 
Inson jam iyatda sodir bo‘lib o‘tgan va sodir boMayotgan barcha 
jarayonlarning faol va bevosita ishtirokchisidir. Inson faoliyati 
obyektiv tarixiy jarayonlarining m azm unini tashkil qiladi1.
Inson ijtimoiy mavjudot sifatida jam iyat to ‘g‘risidagi o ‘z bilim- 
larida faqatgina obyektiv hodisa, voqea, yakka faoliyat va ijtimoiy 
jarayonlarinigina belgilab qolm asdan, balki bu hodisalarga o ‘zi- 
ning bahosini beradi.
0
‘zbekistonda tarixiy ong, tarixiy xotirani shakllantirish milliy 
va um um insoniy qadriyatlar uyg‘unligi, um um insoniy qadriyat- 
lar ustuvorligi tam oyillarini hisobga olgan holda olib borilm oqda.