Metodologiyasi

O'zbekiston tarixini oTganishning
tarixshunoslik masalalari
0 ‘z b e k isto n n in g b ir n ech a m in g yillarga borib taq aladigan 
q a d im iy ta rix i, u n in g dav latch ilik m asalalari, a jd o d la rim iz n in g
m od d iy va m a ’naviy m erosi, o 'zb ek xalqining sh akllan ish i va et-
1 
Tarixiy xotirasiz kclajak y o ‘q. 29-b.
2 
Jo'rayev N . Tarix faslafasining nazariy asoslari. — Т.: M a’naviyat. 2008. 39-b.
32

---

nik jaray o n lar va boshqa ko'plab tarix im izg a taallu q li jih a tla rig a
oid m in g lab n o d ir q o ‘lyozm alar va boshqa m an b alar yaratilgan.
Keyingi ikki asr m obaynida o 'tm is h ta rix n i tad q iq etish borasi- 
da ko‘plab tad q iq o tlar am alga o sh irilg an . G a rc h i bu tad q iq o tlar- 
ning natijalari, ilm iy xulosalari tu rlic h a m azm unga ega b o 'lsad a, 
u la r d a g i 
m avjud holatlarni tadqiq qilish va tan qid iy ta h lil qilish 
orqali tarixiy tadqiqotlardagi to 'g 'ri va n o to ‘g‘ri yondashuvlarni 
aniqlagan holda tarix iy jara y o n la r va u larn in g asl m ohiyati h aq i­
da haqqo niy xulosalarga kelish m u m k in . Bu b o rad a tarix sh u n o s- 
likning aham iyati beqiyosdir.
0 ‘zbekiston tarix in in g X V II—X IX asrlar — o'zbek xonliklari 
davri haqida O 'zbekiston R espublikasi B irinchi Prezidenti I.A .K a- 
rim ov quyidagilarni alohida ta ’kidlaydi:
«Nega jah ong a A h m a d Farg'oniy, M u h a m m a d X orazm iy, 
Ibn Sino, Abu R ayhon B eruniy, Im om Buxoriy, A m ir Tem ur, 
U lug'bek, A lisher Navoiy, B obur kabi buyuk siym olarni bergan bu 
m illat X V II-X IX asrlarga kelib, to shu ch oq q ach a erishgan yuk- 
salish darajalarid an tu sh ib ketdi? Nega so'nggi uch asr m obayn i­
da bo sh im iz q oloqlikdan chiqm ay qoldi? A jd o d larim izn in g qat- 
tiq qarshiligiga qaram ay, ch o r R ossiyasining o 'lk a m iz n i n isbatan
oson zabt etishida an a shu q o lo q lik n in g ham o 'rn i b o 'lm a g a n m i- 
kan? Tarixiy ildizini izlagan o d a m , alb atta, bir kun m an a sh u n - 
day savollarga duch keladi va, a m in m a n k i, to 'g 'ri xulosalar c h iq a- 
radi. Tarixiy xotirasi b o r inson - iro d ali inson. T akror a y ta m an , 
irodali insondir.
K im bo 'lish id an q a t’i nazar, jam iy a tn in g h ar b ir a ’zosi o ‘z 
o 'tm ish in i yaxshi bilsa, bunday o d a m la rn i y o'ldan u rish, h a r xil 
aqidalar ta ’siriga olish m u m k in em as. Tarix saboqlari in so n n i 
hushyorlikka o 'rg atad i, irodasini m ustahkam laydi*1.
Shu o 'rin d a o 'z b e k xo n lik lari ta rix in in g o 'rg a n ilish i orqali 
tarix sh u n o slik n in g ayrim jih a tla rig a e ’tib o r q a ra tish im iz m u m ­
kin.