Bakalavrlari uchun o‘qiladigan birinchi maxsus kursdir

Suv omborlari
-bu sun'iy ko‘llardir. Ularni qurishdan maqsad soy va 
daryo suvlarining oqim tartibiini boshqarib turishdir. Ko`pchilik suv omborlarini 
qurishda ekin maydonlarini suv bilan ta'minlashdan tashqari, ulardan 
gidroenergetika, baliqchilikni rivojlantirish, yirik sanoat korxonalari va aholi 
yashash joylari-shaharlar suv ta'minotini yaxshilash maqsadi nazarda tutiladi. 
Ko‘llar kabi suv omborlari har bir qancha belgilarga qarab tasniflangan. 
Suv omborlarini daryolar oqimini tartibga solish sharoitiga bog‘liq holda suv 
omborlarini quyidagi turlarga ajratish mumkin: 
a) daryolar oqimini kun yoki hafta davomida tartibga solib turadigan suv 
ombolari; b) daryolar oqimini masumilararo tartibga solishga mo‘ljallangan suv 

---

omborlari; v) daryolar oqimini yillararo tartibga solishga mo‘ljallab qurilgan suv 
ombolari. Bu turdagi suv ombolari ko‘p suvli yillarda suvning bir qismini saqlab 
qolish va undan kam suvli yillarda foydalanish maqsadida quriladi. 
Suv omborlari joylashish turiga ko‘ra quyidagi ikki turga bo‘linadi: 
1) daryo vodiylariga qurilgan suv omborlari; 
2) yer sirtidagi botiqlarda barpo etilgan suv omborlari. 
Birinchi turdagi suv ombolari daryo yoki soylar vodiylarida baland 
to‘g‘onlar qurib, suv oqimini bevosita to‘sish yo‘li bilan barpo etiladi.
Ikkinchi turdagi suv ombolari esa daryo o‘zanidan chetga joylashgan 
tabiiy chuqurliklar, botiqlarni suvga to‘ldirish yo‘li bilan barpo etiladi. Botiqlar 
yetarli darajada chuqur bo‘lmasa, ularning atrofi dambalar bilan o‘ralib yoki 
tubini chuqurlashtirish yo‘li bilan suv sig‘imi orttiriladi. Ular daryo o‘zanidan 
chetda bo‘lganligin sababli suv maxsus kanallar orqali keltiriladi 
(Kattaqo‘rg‘on, Tolimarjon suv omborlari va h.k).
 
Sinov savollari 
1. Ko
‘
llar qanday turlarga bo
‘
linadi ? 
2. Ko
‘
llarning genezisi bo
‘
yicha tasnifi qaysi olim tomonidan taklif 
etilgan ? 
3. Suv omborlari qanday turlarga bo
‘
linadi ? 
4. Suv omborlari qanday vazifalarni bajaradi ? 
5. Suv omborlarining atrof muhitga bo
‘
lgan salbiy ta'siri qanday 
ko
‘
rinishlarda namoyon bo
‘
ladi ? 
6. Suv omborlarini qurishdan asosiy maqsad nima ? 
7. To
‘
ldiriladigan suv omborlariga misolllar keltiring.