«O‘zbekiston temir yo‘llari» aksiyadorlik jamiyati toshkent temir yo‘l muhandislari instituti «temir yo‘llar elektr ta’minoti» kafedrasi

a)
b)
 
15-rasm. Ttransfоrmatоrli pоdstansiyalar sxemasi: a) uch cho`lg`amli transformatorning ulanish sxemasi; 
b)yulduz-uchburchak ulanish guruhki kuch transfоrmatоrini tarmоg`ga ulash sхemasi; 1-havo elektr uzatish 
yo`llardan kelgan kirish qismlar; 2-havo elektr uzatish yo`llardan kelgan kuchlanishni taqsimlovchi 
qurilmalar; 8- tarmog`ning fiderlari; 9-kuchlanishi 35 kV taqsimlovchi qurilmalar; 10-kuchlanishi 35 kV 
iste’molchilarining fiderlari; 12-uch chulg`amli asosiy va rezerv kuch transformatorlari, 13-o`zgaruvchan 
tokli taqsimlovchi qurilmalar. 
Podstansiya transformatorlari elektr energiyani 110 kV yoki 220 kV kuchlanishli havo elektr uzatish 
yo`lidan ta’minlanadi (15
a
-rasm). 
Kirish kuchlashning taqsimlagich qurilmalari 6(10) kV va 35 kV taqsimlagich qurilmalar bilan uch 
chulg`amli transformatorlar orqali ulanishi mumkin. Bir fazali tortish yuklamasi elektr energiyani 
transformatorning yulduz shaklida yig`ilgan chulg`amlaridan oladi. Kuch transformatorini tarmog`ga ulash 
sxemasi 15
b
-rasmda keltirilgan. Rasmda: 1-neytral qo`yilma; 2, 5-podstansiyaning chap va o`ng elka 
tarmoqlar; 3, 4 elektr yuklamalar. 
Bir fazali yuklamasi elektr energiyani transformatorning yulduz - nol shaklida ulangan chulg`amlaridan 
oladi. Tashqi elektr ta’minoti tarmog`ida teskari ketma-ketlik toklarini kamaytirish va tarmoqlar bo`yicha 
podstansiyalarning parallel ishlashini ta’minlash zaruriyati podstansiyalarni maxsus sxema bo`yicha 
simmetriyalovchi ulashni taqozo etadi. Simmetriyalash tadbiri podstansiya transformatorlarining birlamchi 
A
t
B
t
C
t
; X Y Z va ikkilamchi 
x y z
; 
a b c
chulg`amlar ulangan kirma izolyatorlar ulagichlarini ma’lum 
sxema bo`yicha ulash yordamida tortuvchi hamda energiya ta’minlovchi tarmoqlarga mos ulanishini 
ta’minlaydi. 
O`zgaruvchan tokli podstansiyaning jixozlari va ba’zi ko`rinishlari rangli ilovaning I hamda II 
rasmlarida berilgan (336,337 betlarga qarang).