«O‘zbekiston temir yo‘llari» aksiyadorlik jamiyati toshkent temir yo‘l muhandislari instituti «temir yo‘llar elektr ta’minoti» kafedrasi

8-mavzu 
Kuchlanish 110 (220) kV bo‘lgan TQ sxemalari, vazifasi, asosiy anjomlari. 
Asosiy elektr bog‘lanishlar sxemasi. 
(ma’ruza – 2 soat) 
Yuqori kuchlanishli
taqsimlash qurilmalari 
Taqsimlash qurilmasi RU (Raspredelitel’nie ustroystva)-bu elektr energiyani qabul qilish va taqsimlash 
uchun xizmat qiluvchi hamda elektr jixozlar, shinalar va yordamchi qurilmalarga ega bo`lgan elektr 
uskunadir. 
Agar taqsimlash qurilmasi bino ichiga joylashgan bo`lsa, u yopiq taqsimlash qurilmasi ZRU (Zakritie 
raspredelitel’nie ustroystva) deb ataladi. 
Yopiq taqsimlash qurilmalar
odatda 3

20 kV li kuchlanishga mo`ljallab quriladi. Biroq taqsimlash 
qurilmaga ajratilgan maydon cheklangan bo`lsa, yoki atmosfera juda ifloslangan bo`lsa, shuningdek chekka 
shimol rayonlarida ham 35

220 kV kuchlanishli yopiq taqsimlash qurilmalari qo`llanishi mumkin. 
Taqsimlash qurilmalari elektr qurilmalarining ishonchli ishlashini ta’minlashi kerak. Bu talab elektr 
asbob-uskunalarini to`g`ri tanlash va joylashtirish, taqsimlash qurilmalari turi va konstruksiyasini tanlash 
PUE ga muvofiq bajariladi [26]. 
Taqsimlash qurilmalariga xizmat qilish qulay va xavfsiz bo`lishi kerak. Unda joylashgan asbob-
uskunalar bir-birini to`smay yaxshi ko`rinishi, ta’mirlash ishlarini bajarishga qulay bo`lishi, ularni ko`zdan 
kechirish va ta’mirlash paytida xavfsiz bo`lishi kerak. 
Izolyasiyalanmagan tok o`tkazuvchi qismlarga tegib ketmaslik uchun ular maxsus kameraga joylanishi 
yoki muxofazalangan bo`lishi kerak. 
Taqsimlash qurilmalari yong`inga qarshi xavfsizlikni ta’minlashi kerak. Yopiq taqsimlash qurilmalari 
konstruksiyalarini qurilish me’yorlari va qoidalari, shuningdek yong`indan saqlanish qoidalariga javob 
berishi lozim. 
Taqsimlash qurilmalari tejamli bo`lishi lozim. Uni qurish qiymati - qurilish qismi, elektr asbob-
uskunalari, elektr montaj ishlari bilan boshqa xarajatlar qiymatining yig`indisiga teng. Qurilish qismining 
qiymatini kamaytirish uchun mumkin qadar bino hajmi kamaytirilib, uning konstruksiyasi soddalashtiriladi. 
Atmosfera havosida joylashgan taqsimlash qurilmasi ochiq taqsimlash qurilmasi deb yuritiladi. Odatda, 
35 kV va undan yuqori kuchlanishli taqsimlash qurilmalari ochiq joyga quriladi. 
Taqsimlash qurilmalari ishlash ishonchliligini, qurilishga kapital harajat qilinishini hamda xizmat qilish 
xavfsiz va qulay bo`lishini, kengaytirish imkoniyatini, zavodda tayyorlanadigan yirik blokli qismlarni 
maksimal qo`llashni ta’minlashi lozim.