«O‘zbekiston temir yo‘llari» aksiyadorlik jamiyati toshkent temir yo‘l muhandislari instituti «temir yo‘llar elektr ta’minoti» kafedrasi

O‘zgarmas tekli nimstansiyalar. 
Bunday nimstansiya tarkibiga kuchlanishni to‘grilagichlar, 
invertorlar hamda to‘g‘rilagich-invertor agregatlari bilan o‘zgartgich (preobrazovatel) PT transformatorlar 
ham kiradi. Uzgartgich PT transformatorning vazifasi to‘g‘rilagich (yoki invertor) sxemasining fazalari soni, 
kirish va chiqish kuchla- nishlari miqdorini moslab o‘zgartishga mo‘ljallangan. SHu transformator kontakt 
tarmog‘ining elektr ta’minoti zanjirini nimstansiyani ta’minlovchi tizim zanjiridan elektr jihatdan ajratadi. 
O‘zgatirgich agregatlarning foydali ish koeffitsienta FIK va kuvvat koeffitsienta 
sos(r
shu 
transformatorga bog‘liq bo‘lib, unda energiya isrofi barcha energiya isro- fining 30^-50% ni va o‘zgatgich 
agregat energiyasining 2n-6% tashkil qiladi. To‘g‘rilagichlar va o‘zgartgich PT transfor- matorda kuvvat 
yo‘qoluvi eng kichik bo‘lishi talab qilinadi. 
O‘zgarmas tokli tortuvchi nimstansiyalarda to‘g‘rila- gichning uch fazali ko‘prik sxemasi va rostlovchi 
reaktorli ikki teskari yulduz sxemalari keng tarqalgan. Ikkala sxema uchun ham to‘g‘rilangan kuchlanish 
sakrashlarining qaytarilishi va tok egri chizigi garmonik tarkibining uxshashligi mavjud. Uch fazali ko‘prik 
sxemasida o‘zgartgich transformator quvvati £„,=1,045Pd rostlovchi reaktorli ikki teskari yulduz 
sxemasidagi £
m
=l,045Pd kuvvatdan kichikrokdir. 
Pd
- to‘g‘rilagichdan chikuvchi kuvvat. YArim o‘tkazgichli 
ventillarda kuchlanishning tushishi kichkina bo‘lib, nguning uchun ham uch fazali ko‘prik sxemasi yuqori 
texnika-iqtisodiy ko‘rsatgichlarga ega va transformator- dan kamroq kuvvat talab qiladi. 

---

Tortuvchi nimstansiyalarda o‘zgartgich agregatlarning ishlash sharoiti o‘ziga xosdir: yuklama toki 
tebranishining kattaligi; erga qisqa tutashuvlarni tez-tez sodir bo‘lishi; faza ventillarning elektr teshilishi 
ehtimolining mav- judligi; invertorlarning teskarilanishi; tashqi atmos- feradagi yashin va ichki 
kommutatsiya o‘ta kuchlanishlari- ning ta’siri. 
Sanoatda quyidagi o‘zGartgich transformatorlar ishlab chiqariladi: rostlovchi reaktorli ikki teskari 
yulduz sxemali to‘g‘rilagich uchun: TIRU-16000/10-1, TMPU- 
16000/10JU1, TMPU-6300/35, TMPU-6300/35JU1. Uch fazali ko‘prik sxemasi uchun: TDP-1-
2500/10IU1, TDP-12500/10JU1, TMP-6300/35IU1. YUklama ostida kuchlanishni kontaktsiz rostlovchi 
o‘zgartgich transformatori TDPU-20000/10JU1, TDPU-20000/35JU1, TDP-16000/10JU1 va rostlagich 
ko‘prik- larni paroallel yoki ketma-ket ulanuvchi 12 fazali sxemaga mo‘ljallangan TRDP-12500/10JU1 
transformatorlari ham mavjud. 
5-mavzu 
Tortuvchi nimstansiyalarning asosiy anjomlari, vazifalari, texnik tavsiflari,
ishlash tamoillari. 
(ma’ruza – 2 soat)