«O‘zbekiston temir yo‘llari» aksiyadorlik jamiyati toshkent temir yo‘l muhandislari instituti «temir yo‘llar elektr ta’minoti» kafedrasi

Rasmda: 
1 - havo elektr uzatuvchi yo‘llardan kelgan kirish qismlar; 2 - havo elektr uzatuvchi yo‘llardan 
kelgan kuchlanishni taqsimlovchi qurilmalar; 3 - pasaytiruvchi uch chulg‘amli transformatorlar; 4 - kuch- 
lanishi 6 yoki 10 kV taqsimlovchi kurilmalar; 5 - 10 kV kuchlanishli iste’molchilarining fiderlari; 6 - tok 
o‘zgartgich agregatlar; 7 - 3 kV kuchlanishli o‘zgarmas tok taqsimlovchi kurilmalar; 8 - kontakt tarmo- g‘ining 
fiderlari; 9 - 35 kV kuchlanishli taqsimlovchi kurilmalar; 10 - 35 kV kuchlanishli iste’molchilarining fiderlari; 
11 - 10/35 kV yoki 35/10 kV kuchlanishli kuch transformatorlari. 
Bunday sxema bo‘yicha bir bosqich transformatsiyali nimstansiya yig‘iladi. Ba’zi hollarda nimstansiya 
110 kV kuchlanishli havo elektr uzatuvchi yo‘llardan elektr ener- giyani olganda ham bir bosqich 
transformatsiyali qilib yig‘iladi va maxsus o‘zgartgich transformatoridan foyda- laniladi. 
egalar. Komplektlangan bo‘laklardan tashkil topgan quril- ma komplektlangan transformator 
nimstansiyasi deb ham yuritiladi. 
Taqsimlovchi qurilmalar na faqat nimstansiya bo‘la- gigina bo‘lmay, ular mustaqil ravishda tarmoq 
tuguni ham hisoblanadilar. Bu holda ularni taqsimlovchi punkt RP (raspredelitelnыy punkt) deb ataladi. 
Agarda korxona xo‘jaligi taqsimlagichdan chiqqan kuchlanish bilan ta’min- lansa, bosh pasaytiruvchi 
nimstansiya GPP o‘rniga tizim- ning markaziy tuguni asosiy taqsimlovchi punkt bo‘lib qoladi. 
Taqsimlovchi punktlarga va kam o‘lchamli butlangan tar- moq taqsimlagich tugunlariga taksimlovchi 
shitlar, ulagich va saqlagichli metall yashchiklar va boshqalar kiradi. 
Aktiv quvvatlarga ehtiyoj markazlangan elektr manba- lari tomonidan qoplansa, elektr energiya 
isroflarini tar- moqlarda kamaytirish uchun reaktiv quvvatlarga ehtiyoj esa mahalliy manbalar tomonidan 
qoplanadi. 

---

Ratsional quvvatni tanlash va manbalarni, asosan kondensator batareyalarini, har xil erlarda 
joylashtirish temir yo‘l elektr ta’minotini bajarishda katta texnik- iqtisodiy ahamiyat kasb etadi. 
Temir yo‘l elektr ta’minoti kurilmalarini kommutatsiya, rezonans va yashin o‘ta kuchlanishlari 
ta’siridan asrash uchun yashin qaytargich tizimlari, kuch reaktorlari hamda turli razryadniklar qo‘llaniladi.