Kreativ 2020. indd

VAZIFAGA KIRISH IB KETISHNI (VAZIFA BORASIDAGI MOTIVATSIYA) 
INOBATGA OLISH
143. 
Kreativlikning turli tutash nazariyalaridagi kreativ fikrlashning 
asosiy drayveri sifatida ishtiyoqga (motivatsiyaga) berilgan urgʻuni hisobga 
olsak, vazifaga kirishib ketish va ishtiyoqning kreativ fikrlash sinovidagi 
o‘quvchining koʻrsatkichlarga taʼsiri salmoqli boʻlish ehtimoli katta. 
Ijodiy faollikning barcha jabhalarida ishtiyoqning taʼsiri yaqqol koʻrinib 
turmoqda: ilmiy jabhada vazifaga kirishib ketish kreativ fikrlashni qo‘llab-
quvvatlaydi, chunki u narsalar qanday ishlashini kashf etishni ragʻbatlan-
tiradi va yechim yoki kashfiyot topilguncha faoliyatni davom ettirishni 
qoʻllab-quvvatlaydi (Mansfield va Busse, 1981 [119]); ishtiyoq, shuningdek, 
yozma ifodalashdagi kreativ fikrlashni qoʻllab-quvvatlaydi (Amabile, 1985 
[120]); ijtimoiy muammoni yechish domenida ham mavjud muammo yoki 

---

60
61
oʻzgalarning ehtiyojlari haqida koʻproq bilish ishtiyoqi yangicha va samarali 
yechimlar taklif etish bilan chambarchas bogʻliq. Ushbu mexanizmlarni 
inobatga olmaslik, testga qiziqmagani yoki ishtiyoqi bo‘lmagani uchungina 
past kreativ fikrlash darajasi koʻrsatkichlariga sabab boʻlishi mumkin.
144. 
Shaxs texnologiyalar bilan munosabatga kirishgan – oʻyin oʻynash, 
Internetdan maʼlumot olish, onlayn bozor yoki kompyuterda test qilinish 
kabi boshqa tajribalarida boʻlganidek, kirishish toʻrt yaqqol bosqichdan 
iborat jarayondir: kirishish nuqtasi, davomiy faoliyat davri, kirishishni 
toʻxtatish va qayta kirishish (OʻBrien va Toms, 2008 [121]).
145. 
Ushbu nazariyani PISA sinovi doirasida tatbiq etishning bir yoʻli 
vazifa borasida o‘quvchining ishtiyoqi darajasini baholashdir. Masalan, 
faraz qilish mumkinki, vazifani bajarish uchun ajratilgan mavjud yoki 
tavsiya etilgan vaqtdan toʻlaligicha foydalangan (yoki minimal shartlarni 
bajargandan soʻng qoʻshimcha faollik koʻrsatgan) o‘quvchilarning kiri-
shishganligi yuqoriroqdir. O‘quvchilarning vazifaga kirishishganligini 
bunday baholashning joizligi qoʻshimcha amaliy va validlash tadqiqotlarini 
taqozo etadi, chunki vazifaga ketgazgan vaqt, shuningdek, intellektual 
faoliyatning tezkorligini ham anglatishi mumkin.