Jo`rayeva A

5.3. Kofaktorproteidlar. 
Bunday aralash makromolekulalar oqsil va oqsil 
bo`lmagan qism – kofaktorlardan tashkil topgan. Bunda vitaminlar va ularning 

---

39 
unumlari – kofermentlari tarkibida porfirin tutuvchi makrotsiklik biometallar 
kofaktor sifatida ishtirok etadi. 
Kofaktorproteidlar rangli yoki rangsiz bo`lishi mumkin. Pangli murakkab 
oqsillar xromoproteidlar (grek. chromos – bo`yoq) deb atalib, ularga quyidagilar 
kiradi: 
1)
gemproteidlar (oqsil bo`lmagan qismi – gem); 
2)
xlorofillproteidlar (oqsil bo`lmagan qismi – xlorofill); 
3)
kobamidproteidlar (oqsil bo`lmagan qismi – B
12 
vitamini); 
4)
retinalproteid (oqsil bo`lmagan qismi – A vitamini); 
5)
flavoproteidlar (oqsil bo`lmagan qismi – flavinlar). 
Kofaktorlarning asosiy qismini fermentlar tashkil etadi. 
Tarkibida porfirin saqlovchi proteidlarga gemproteidlar, xlorofillproteidlar 
va kobamidproteidlar kiradi. Porfirinlarning kimyoviy tarkibini negizini metilen 
ko`prikchalari orqali bog`langan 4 ta pirrol halqadan iborat makrotsikl – porfin 
tashkil etadi.