O’zbekiston respublikasi davlat statistika qo’mitasi kadrlar malakasini oshirish va statistik tadqiqotlar instituti

Truste, Netflix, Classmates
va 
Listen.com
larni 
keltirishimiz mumkin.
9.
Amaliyot modeli (
Utility Model
) –
bunday modelning ishlashi asosida narx 
yaratishning “
Qancha istasang shuncha to’la
” ma’nosidagi modeli yotadi. 
Hizmatlar uchun haq miqdorini foydalanuvchi o’z ixtiyoriga qarab belgilaydi. 
Bular masalan, foydalanish o’lchovi (
Metered Usage
) yoki a’zo bo’lish 
o’lchami (
Metered Subscriptions
) bo’lishi mumkin. Misol sifatida 
Slashdot
va 
Priceline
larni keltirishimiz mumkin.
Quyida monetizatsiyaning amaliyotda elektron biznes tomonidan ishlatilishi 
mumkin bo’lgan turli xildagi sxemalarini ko’rib chiqamiz: 

Reklamadan keladigan daromadlar modeli
–bu internet kompaniyalarining 
eng ommabop monetizatsiya sxemasidir; 

---

415 

Kelishuvlarga asoslangan daromadlar modeli 
– kelishuv summasining 
qandaydir bir aniq foizi kattaligida bo’lib, u sotuvchi yoki xaridor tomonidan 
yoki ikkala tomondan to’lanadi; 

Kim-oshdi savdosi (auktsion)dan keladigan daromad modeli
– xaridor 
tomonidan to’lanadigan va lotning sotuvga qo’yilishi uchun to’lov hamda 
sotuv summasidan qandaydir foiz hisobida. 

A’zo bo’linishdan olinadigan daromad modeli
– bu xolda daromad a’zo 
bo’lganlar soni bilan aniqlanadi. 

Dasturiy mahsulotlarning litsenziyasidan olinadigan daromad modeli 
– 
foydalanuvchi tomonidan dasturoy mahsulot litsenziyasini sotib olishdan, 
yangilashdan, xizmat ko’rsatishdan va litsenziyani uzaytirishdan tushadigan 
daromadlar. 

Internet tizimida marketing xizmatlarini ko’ratish modeli 
– ma’lumotlar 
bazasi, ma’lumotlar banki, bilimlar bazasi, analitik obzorlar sotishdan 
tushadigan daromad.