O’zbekiston respublikasi davlat statistika qo’mitasi kadrlar malakasini oshirish va statistik tadqiqotlar instituti

Persuasive 
Games
video o’yinini keltirishimiz mumkin. Bunday komp’yuter o’yinlari biznes, 
ommaviy axborot vositalari va nodavlat tashkilotlari buyurtmalari bo’yicha
yaratilgan. 
Yan Bogost
ning o’zi mahsus o’yinlar va hayotga mos bolgan o’yin 
qoidalari yordamida real dunyoning qonun-qoidalari, muammolarini o’rganish 
mumkinligiga va ularning mumkin bo’lgan yechimlari tushuntirila olinishiga 
astoydil ishonadi. U bunga misol sifatida aeroportlarda bagajlarni ko’rib chiqish 
qoidalarining tez-tez o’zgarib turishi anchagina salbiy holatlarga olib kelishi 
mumkinligini bojxona simulyatori deb nomlangan video o’yin yordamida tahlil 
qilib, tushuntirib berishga muvaffaq bo’lgan. 
Endi yangi raqamli texnologiyalarga asoslangan ta’lim tizimi yaqin 
kelajakda maktablarni qanday darajada o’zgartirib yuborishi mumkinligini ko’rib 
chiqamiz. Kelajakda biror bir inson planshet sotib olib va unda sun’iy intellektli 
dasturini joylashtirib olgandan so’ng, o’zining o’qituvchisi bilan muloqot 
qilmasdan ham bilim olishi mumkin bo’ladi. 10-15 yiillardan so’ng, sun’iy 
intellekt vositasida oliy ta’lim olish xuddi yozish va o’qishga o’xshab oddiy xol 

---

194 
bo’lib qoladi. 2017 yilning noyabrida 
Mikrosoft
kompaniyasi xitoy tilini o’rganish 
uchun mo’ljallangan mahsus dastur ishlab chiqdi. Unda o’quvchi chatda 
o’qituvchi-botning qisqacha so’zlardan iborat (
audio va matnli ko’rinishdagi
) 
ma’lumotlariga javob bergan xolda ta’lim oladi. Ammo Mikrosoftning ushbu 
raqamli o’qituvchisi navbatdagi oddiy chat-bot emas, balki undagi sun’iy intellekt 
algoritmi foydalanuvchining javoblarini tahlil qilgan xolda uni o’qitish uchun 
kerakli bo’lgan imkoniyatlarni tanlaydi va shuning asosida ta’lim jarayonini 
amalga oshiradi. Real hamsuhbatni imitatsiya qilish uchun raqamli o’qituvchiga 
dastur interfeysi ham yordam beradi. U Osiyoda ommabop bo’lgan 
WeChat
messenjeriga o’xshab ketadi. Shunday qilib, raqamli texnologiyalarning 
rivojlanishi ta’limni asta-sekinlik bilan o’zgartirib, bilim olish jarayonini 
soddalashtiradi. AQSH da turli xildagi servislar maktab o’quvchilariga uy 
vazivalarini tezroq bajarish imkonini yaratadilar. Bu tendentsiyalar tufayli oddiy 
o’quv qo’llanmalar, o’quv qo’llanmalar va referatlarning aktualligi sekin-asta 
yo’qolib bormoqda. Chunki har bir o’quvchi kerakli ma’lumotlarni topish uchun 
googldan, vikipediyadan yoki elektron kutubxonalardan foydalanish imkoniyatiga 
ega. Hozirgi paytda raqamli elektron ko’rinishdagi informatsiya yetarli bo’libgina 
qolmay, balki keragidan ham ko’proqdir. Faqatgina talaba va o’quvchilar kerakli 
ma’lumotlarni qaerlardan olish mumkinligini bilsalar bas. Talabalaga ta’lim 
beruvchi o’qituvchilar, repetitorlar va masofaviy ta’lim pedagoglari yoshlarga 
bilim berish uchun elektron yordamchilardan keng miqyosda foydalanmoqdalar. 
Masalan, 
Djordjiya
universiteti o’qituvchisi 
Ashok Goel
alohida o’quv kanalida 
talaba chat-boti uchun raqamli yordamchini ishga tushurgan. U 
Djil Uotson
chat-
botiga talabalar uchun to’g’ri va insonga hos javob tanlash uchun forumlardan 40 
mingta ma’lumotni joylashtirdi. Bu algoritm talabalarga nafaqat uy vazifalarini 
bajarishga ko’mak beradi, balki smartfon yordamida darsdan tashqari 
mashg’ulotlar o’tkazishga ham imkon beradi. Xozirda Yotsonnikiga o’xshash 
botlar dunyodagi barcha yetakchi universitetlarga tadbiq qilinmoqda. Ulardan biri 
Oslodagi