Publications

3.7. Legirlangan po‘latlarning tasnifi va markalanishi
Legirlangan po‘latlar turli alomatlariga ko‘ra tasniflanadi.
Legirlangan po‘latlar yumshatilgan (muvozanàt) holàtidàgi
tuzilishigà ko‘rà, tuzilishidà ortiqchà ferrit bo‘làdigàn evtek-
toiddàn oldingi po‘latlàr, perlit tuzilishigà egà bo‘lgàn evtektoid
po‘latlàr, tuzilishidà ortiqchà (ikkilàmchi) kàrbidlàr bo‘làdigàn
evtektoiddàn keyingi po‘latlàr, tuzilishidà suyuq eritmàdàn
àjràlib chiqqàn birlàmchi kàrbidlàr bo‘làdigàn ledeburitli
po‘latlàrgà bo‘linàdi.

---

42
Àmàliy jihàtdàn po‘latni me’yorlàshgàn holàtdàgi tuzili-
shigà ko‘rà tàsniflàsh muhim hisoblànàdi. Uglerod và legir-
lovchi elementlàrning miqdorigà qarab, legirlàngàn po‘latlàrni
quyidagi sinflàrgà àjràtish mumkin: legirlàngàn ferrit tuzilishigà
egà bo‘lgàn ferritli po‘latlàr; perlit tuzilishigà egà bo‘lgàn perlitli
po‘latlàr; màrtensit tuzilishigà egà bo‘lgàn màrtensitli po‘latlàr;
àustenit tuzilishigà egà bo‘lgàn àustenitli po‘latlàr. Bundàn
tàshqàri, ferrit-perlitli, yarimàustenitli và hokàzo po‘latlàr
hàm bo‘lishi mumkin. Vàzifàsigà ko‘rà, po‘latlàr quyidagi
guruhlàrgà birlàshtirilàdi:
•
••
•
•
màshinàlàr detàllàrini tàyyorlàshgà mo‘ljàllàngàn kons-
truksion po‘latlàr;
•
••
•
•
kesuvchi, o‘lchash àsboblàri, shtàmplovchi và boshqa
àsboblàr tàyyorlàsh uchun ishlàtilàdigàn àsbobsozlik po‘latlàri;
•
••
•
•
àlohidà xossàli po‘lat và qotishmalàr.
Po‘latlàr dàvlàt stàndàrtlàrini hisobgà olib màrkàlànàdi.
Hàr qàysi legirlovchi element hàrf bilàn belgilànàdi.
Konstruksion po‘latlàr màrkàlàridàgi dàstlàbki ràqàmlàr
uglerod foizining yuzdàn bir ulushlàri hisobidàgi o‘rtàchà
Ni
nikel
G
marganes
P
bor
M
molibden
Ch
siyrak yer
metallari
C
kremniy
Yu
aluminiy
D
mis
B
volfram
F
vanadiy
P
fosfor
B
niobiy
X
xrom
K
kobalt
S
sirkoniy
T
titan