Najmiddin komilov tadqiqotlarida tasavvuf va komil inson masalalari talqini

X U L O S A 
1.
Najmiddin Komilov o‘zbek va Sharq mumtoz adabiyotining bilimdon, o‘ziga
xos uslubga ega tadqiqotchilaridan biridir. Xususan, tasavvuf, Alisher Navoiy 
ijodini talqin etish jarayonida olimning tadqiqotlari adabiyotshunoslik ilmi 
rivojida muhim o‘rin tutadi.
2.
Olimning o‘zbek adabiyoti tarixi bilimdoni, targ‘ibotchisi va tadqiqotchisi 
sifatidagi serqirra faoliyatini o‘rganishda uning Sharq mumtoz adabiyoti, 
tasavvuf ilmiga doir tadqiqotlari, manbashunoslik va matnshunoslikka doir
ishlari, tarjimalari va maqolalari manba vazifasini o‘tay oladi. 
3.
Najmiddin Komilov yaratgan ilmiy, ilmiy-ommabop asarlar uning iste’dod
qirralarini, tadqiqotchilik va ijodkorlik mahoratini, dunyoqarashini, adabiyot
ilmi bo‘yicha egallagan bilimlarini o‘zida namoyon etadi. Uning hayot
yo‘li va ma’rifiy faoliyati hozirgi yoshlar uchun har tomonlama ibratdir. 
4.
Munaqqidning tadqiq usullari o‘zbek adabiyotshunosligi metodologiyasini
nazariy boyitishda o‘z o‘rniga ega. Xususan, uning tasavvuf adabiyoti va 
uning o‘rganilishi sohasidagi ilmiy faoliyati, bu borada yaratgan asarlarining 
qimmati va ahamiyati katta. Shu bilan birga Alisher Navoiyni anglashda uning 
ijodini tahliliy va talqiniy metod asosida tadqiq qilib o‘rganish samaradorligi 
olim faoliyatida o‘z isbotini topgan. Najmiddin Komilov mumtoz
adabiyotni tushunish va tushuntirib berishda yuksak mahorat sohibi ekanini 
sharh, tahlil, talqin xarakterda yaratilgan asarlari orqali yorqin ko‘rsata bildi.
5.
Bugungi kunda ham tasavvuf g‘oyalarining yoshlarning ma’naviy kamoloti
va ruhan pokligini tarbiyalashdagi ahamiyati katta. Tasavvuf xalq she’riyatiga 
kirib borib, uning xazinasini o‘ziga xos mavzular va g‘oyalar bilan
boyitganligi, unga insoniylik g‘oyalari muhrini bosganligi xalqimizning bebaho 
ma’naviy boyligi ekanligini ko‘rsatib turadi. 
6.
IX-XII asrlarda tasavvuf g‘oyalari Markaziy Osiyo shaharlari va
qishloqlarida keng tarqaldi, dunyoga mashhur mutasavvif olimlar Inom
Buxoriy, Iso Termiziy, Inom Moturidiy, Ahmad Yassaviy kabi o‘nlab avliyo-

---

75 
donishmandlar tasavvuf ta’limotini yuksaklikka ko‘tardilar. Tasavvuf
ta’limotida inson, uning hayotining axloqiy asoslari to‘g‘risida masalalar 
muhim o‘rin egallagan. Tasavvuf ma’naviy boylikni haqiqiy boylik deb 
hisoblagan. 
7.
Adabiyotshunosning mumtoz shoirlar haqida, Sharq adabiyotida tasavvuf 
adabiyotining maydonga kelishi va taraqqiyotiga doir e’lon qilingan asarlari 
hamma davr uchun ahamiyatli sanaladi.

---

76