Toshkent moliya instituti sh. N. Fayziev, R. D. Dusmuratov, A. A. Karimov, I. N. Kuziev, A. Z. Avlokulov

B. Mohiyati bo’yicha tekshirish muolajalar. 

1.

 

Inventarizatsiya; 

2.

 

Shartnomalarni ko’rib chiqish (tekshirish); 

3.

 

AV kirimi, chiqimi va hisobini hujjatlashtirilishini to’g’ri 

rasmiylashtirilganligini tekshirish; 

4.

 

AV aktivlarga kiritilish mezoniga mosligini tekshirish; 

5.

 

AV baholash va kirimini hisobda qayd etilishini qonunchiliqga va hisob 

siyosatiga mosligini teqshirish; 

6.

 

AV hisobi va amortizatsiya hisoblashni to’g’riligini va uni hisob siyosatiga 

mosligini teqshirish; 

7.

 

AV ta’mirlash xarajatlarini rasmiylashtirish va hisobini to’g’riligini 

tekshirish; 

8.

 

Asosiy vositalarni qayta baholash va natijalarni hisobda aks ettirilishi; 

9.

 

Tekshirilayotgan davr muomalalarini to’g’riligining tekshirish; 

10.

 

Sotib olingan va chiqib ketgan AV bahosini hisob ma’lumotlari bilan 

solishtirib tekshirish; 

11.

 

Hisobotlardagi muhim axborotlarni oshkor qilinishini tekshirish; 

12.

 

Xato va kamchiliklarning taxminiy ro’yxati; 

13.

 

Tizimli (sistemali) kamchiliklar to’g’risida ma’lumot; 

14.

 

Tanlab tekshirish natijalarining tahlili; 

---

 

 

213 

15.

 

Me’yoriy hujjatlar bo’yicha aniqlangan kamchiliklar ro’yxati; 

16.

 

Asosiy vositalar auditi bo’yicha xulosa. 

 

  

Auditor  ushbu  asosiy  masalalarni  o’rganib,  ularga  auditorlik  hisobotining 

tahliliy  qismida  baho  berishi  va  yo’l  qo’yilgan  xatolar  hamda  hisobning 

belgilangan qoidalaridan chetga chiqish hollarini bartaraf qilish bo’yicha takliflar 

berishi lozim.  

Auditor  asosiy  vositalar  auditini  boshlashda  xo’jalikka  kelishi  bilan  birinchi 

navbatda quyidagilarni aniqlashi zarur: 



 

korxonaning  asosiy  vositalar  hisobini  tashkil  qilish  bo’yicha 

tekshirilayotgan  hisobot  davridagi  hisob  yuritish  siyosati,  uning  o’tgan  hisobot 

davridagiga nisbatan o’zgarishi bilan tanishish; 



 

asosiy  vositalarning  so’nggi  invetarizatsiya(ashyoviy  ro’yxat)dan 

o’tkazilishi va uning natijalarini aniqlash; 



 

asosiy  vositalarni so’nggi  qayta  baholash materiallari va ularning hisobda 

aks  ettirilishi  bilan  tanishish.  Bunda  auditor  O’zbekiston  Respublikasi  Moliya 

Vazirligi,  Makroiqtisodiyot  va  statistika  vazirligi,  O’zbekiston  Respublikasi 

Davlat  mulk  qo’mitasining  tegishli  me’yoriy  hujjatlariga  muvofiq  korxona 

balansida  turadigan  va  qayta  baholangan  asosiy  vositalar  tiklanish  qiymati 

bo’yicha aks ettirilishini nazarda tutishi lozim.  



 

korxonada asosiy vositalarni hisobdan chiqarish bo’yicha doimiy komissiya 

tashkil  etilishi:  asosii  vositalarni  foydalanish  joylarida  saqlash  uchun  javobgar 

shaxslar  haqida  buyruk  (farmoyish)  ning  mavjudligini  tekshirish,  shuningdek, 

ular bilan shaxsan to’la moddiy javobgarlik to’g’risida shartnomalar tuzilganligini 

aniqlash; 



 

tadbirkor sifatida ro’yxatga olingan va ro’yxatga olinmagan yuridik hamda 

jismoniy  shaxslar  bilan  asosiy  vositalar  ijarasi  bo’yicha  tuzilgan  shartnomalarni 

o’rganish:; 

---

 

 

214 



 

buxgalteriyada  asosiy  vositalar  kartotekasi  (AV-6  va  AV-8  shaklidagi 

inventar  kartochkalar)  va  komp’yuterda  yoki  qo’lda  baja-riladigan  variantdagi 

aniq inventar ro’yxati (AV-9 shakl) yuritilishiga ishonch hosil qilish lozim;  



 

ishdan  bo’shab  ketgan  moddiy  javobgar  shaxslar  haqida  ma’lumotlar 

(buyruqlar, xodimlar ro’yxati)ni o’rganish ; 



 

asosiy  vositalar  hisobini  yuritish  qoidalari  bayon  qilingan  amaldagi 

me’yoriy  hujjatlar  va  asosiy  vositalar  hisobiga  doir  yagona  shakldagi 

(unifikatsiyalangan)  idoralararo  dastlabki  hujjatlarning  shakllari  bilan  korxona 

buxgalteriyasi qay darajada ta’minlanganligini aniqlash.  

Shu tarzda olingan ma’lumotlar auditorga mazkur korxonada asosiy vositalar 

hisobining  tashkil  etilishi  haqida  umumiy  tasavvurga  ega  bo’lish  imkonini  va 

tekshiruvda maxsus e’tibor berish lozim bo’lgan masalalarni aniqlashga yordam 

beradi.  

Auditor  asosiy  vositalar  hisobiga  doir  muomalalarni  tek-shirishni 

boshlashidan  oldin  ichki  nazoratning  ahvolini  test  usulida  aniqlashi  maqsadga 

muvofiqdir.  Bu  nafaqat  ichki  nazorat  tizimining  ishonchliligini  baholash,  balki 

auditorlik tekshiruvi o’tkazish dasturiga tuzatish kiritishga ham imkon yaratadi.