Ekologiya va suv resurslarini boshqarish kafedrasi

4-BOB. SUV QONUNI TIZIMLARI 
4.1. Suv qonnidagi mavjud tizimlar
.
 
Ayrim  mamlakatlarda  mavjud  boʻlgan  suv  qonunchiligi  tizimlarini  chinakam 
anglash  uchun  ularning  siyosiy,  diniy,  ijtimoiy-huquqiy  qoidalari,  texnik,  moddiy, 
iqtisodiy  jihatlari  bilan  qay  darajada  bogʻliqligini  bilish  kerak.  Suv  siyosati, 
ma’muriyati va qonunlari asosan tarixiy va jismoniy omillarning ta’sirini aks ettiradigan 
madaniyatlararo  va  tarmoqlararo  aloqalarni  rivojlantirdi.  Suvni  tartibga  soluvchi  ba’zi 
bir  asosiy  tizimlarning  qisqacha  tavsifi,  har  qanday  mamlakatda  mavjud  vaziyatni 
yaqindan  oʻrganish  uchun  boshlangʻich  nuqtasi  sifatida  zarur  boʻladi.  Oʻn  sakkizinchi 
asrda    fransuz  olimi  Monteske  ta’biri  bilan  aytganda:  “Fuqarolik  va  siyosiy  qonunlar 
qaysi mamlakat uchun yozilgan boʻlsa, shuncha ishlab chiqilishi va tadbiq etilishi kerak 
va agar bir millatga taalluqli qonunlar boshqasiga tatbiq etilishi mumkin boʻlsa, demak 
bu katta tasodifdir” 
Ilgari  suvni  tartibga  solish  va  boshqarish  asosan  suvdan  faqat  bitta  maqsad  sari 
foydalanish va uning salbiy oqibatlari hamda suvga qarshi sodir etilgan jinoyatlar uchun 
jarimalar  bilan  bogʻliq  boʻlgan  boʻlsa,  keyinroq  suvdan  turli  maqsadlarda 
foydalanishning  koʻpayishi  bilan  suv  siyosati,  ma’muriyati  va  qonunchiligining  yangi 
tushunchalari  rivojlana  boshladi.  Suv  resurslarini  amaldagi  boshqarish  har  bir 
mamlakatda amal qilgan dastlabki huquqiy tizimlardan kelib chiqadi, shuningdek, ilgari 
mavjud boʻlgan qoidalar, mahalliy urf-odatlar va urf-odatlar ustiga joylashtirilgan koʻp 
sonli  tushunchalar  va  talqinlarni  ham  oʻz  ichga  oladi.  Odatda,  butun  dunyoda  suv 
qonunchiligi  va  ma’muriyati  quyidagi  huquqiy  tamoyillar  va  tizimlarning  bir  yoki  bir 
nechtasidan  kelib  chiqadi:  (I)  umumiy  huquq;  (1)  Rim  huquqi,  uning  ikkita  asosiy 
samarasi  - Angliyaning  umumiy  huquqi  (yangi Amerika  ta’limotlari)  va  (2)  fuqarolik 
huquqi; (3) islom huquqi; (4) Sovet qonuni; (5) hind va buddaviy qonunlari.