Book · January 017 citations reads 5,818 authors

O‘tirish. 
Azaldan bu narsaga katta e’tibor bilan qaralgan. Masalan, o‘tirish 
qoidalari  to‘g‘risida  XVIII  asrda  Iogann  Zulser  tomonidan  nashr  etilgan 
"Qiz 
bolaning  baxti  va  taxti  nimada" 
nomli  kitobda  bayon  etilgan
.
  Bu  tajriba  hozirgi 
kunda ham o‘z ahamiyatini yo‘qotmagan. 
“To‘g‘ri o‘tirish – bu san’at”.
 Bu quyidagini anglatadi: “Boshni o‘ta tikka 
yoki  u  yoqdan  bu  yoqqa  osiltirib  alanglayvermaslik  lozim”.  So‘ng:  “Qo‘llarni 
chalkashtirib  ko‘krakka  olib  borish,  belga  qo‘lni  qo‘yish,  qo‘lni  osiltirib  o‘tirish, 
yelpig‘ichni  o‘ynab  o‘tirish,  barmoqlarni  o‘ynash,  piyolani  aylantirib  o‘tirish, 
sochni yoki kiyimni to‘g‘rilab o‘tirish mumkin emas". Undan keyinggi ko‘rsatma: 
"Qaddini  tik  tutish,  o‘rindiqda  yalpayib  yotib  olish,  uchiga  o‘tirib  olish,  likillab 
o‘tirish va oyoqlarni chalishtirib o‘tirish nojoizdir!..” 
Stulda  bukchaymasdan,  kerilmasdan,  tirsak  bilan  tayanmasdan  to‘g‘ri  va 
erkin  o‘tirish  tavsiya  etiladi.  Stulda  o‘tirgan  holda  silkinish,  stulning  chetigagina 
ilinib  o‘tirish,  unga  minib  olish  mumkin  emas.  Stulga  o‘tirganda  ham,  undan 
turganda  ham  ovoz  chiqmasligi  kerak.  Stulni  taraqlatib  surmaslik,  balki  orqa 
suyanchig‘idan  ushlab  joyidan  joyga  ko‘chirish  lozim.  O‘tirgan  stulni  oyoq  bilan 
taqqillatish 
boshqalarning 
g‘ashiga  tegadi.  O‘tirganingizda  tizzalaringiz 
juftlashtirilgan, oyoq kaftlaringiz bir-biriga mumkin qadar yaqin qo‘yilgan bo‘lishi 
lozim, bir oyoqni salgina oldinga chiqarib qo‘yish ham mumkin. 
Oyoqlarni  chalishtirib  o‘tirish  erkak  va  ayolga  ham  yarashmaydi  hamda 
o‘ta  madaniyatsizlik  hisoblanadi.  Erkaklarning  oyoqlarini  kerib,  tizzasiga  qo‘li 

---

46 
 
bilan tayanib o‘tirishi  ularning beso‘naqayligi  va tarbiya ko‘rmaganligidan dalolat 
beradi. 
Tarbiya ko‘rgan odam hech qachon va hech kimga orqa o‘girib o‘tirmaydi. 
Davrada  hamma  vaqt  boshqalarga  yuz  o‘girib  o‘tirish,  buning  iloji  bo‘lmasa, 
aqalli, yonni o‘girishga harakat qilish kerak.  
Katta  yoshdagi  kishilar  xonaga  kirayotganida  yoki  chiqib  ketayotganda 
yoshlar o’rnidan turishi shart.  
Oyoqlar  ko‘p  e’tiborni  talab  qiladi.  Jamoat  transportida  yo‘lovchilarning 
oyoqlarini  tutish  holatiga  e’tibor  bering.  Biri  yalpayib  oyoqlarini  cho‘zib, 
ikkinchisi  oyoqlarini  o‘rindiq  ichkarisiga  berkitib  olgan.  Qo‘shni  oyoqlarini 
chalishtirib,  yana  kimdir  oyoqlari  bilan  o‘rindiqni  oyog‘iga  ilashtirib  olgan. 
Albatta, bu individual, biroq maqtovga arzimaydigan xususiyatlardir. 
Uyda  o‘zingiznikilar  oldida  eng  qulay  vaziyatni  tanlang.  Biroq  ko‘pchilik 
oldida to‘rt tomonga qarab oyoq-qo‘llarni cho‘zib o‘tirish yaxshi emas. To‘g‘risi – 
oyoqlarni  to‘g‘ri  va  berkitgan  holda  tutish  kerak.  O‘zbek  udumlarida  uyda  imkon 
qadar  erkaklar  uchun  keng  shalvar,  ayollar  esa  lozim  kiyishlari  oyoqlarni  imkon 
qadar berkitishga intilishdan dalolat beradi. “Zamonaviylik” ko‘proq ko‘cha-kuyda 
bo‘lgani yaxshi. Chunki tashqarida barcha u darajadagi e’tiborsiz narsalar – xoh u 
tartibsizlik, xoh kiyinish bo‘lsin – uyda ravshan ko‘rinishni unutmaslik lozim. 
Har qanday reflektiv harakatlarni nazoratda tutmoq lozim. Esnayveradigan 
odamlar  nafaqat  notanish  davrada,  balki  ishxona  va  uyda  ham  odamning  g‘ashini 
keltiradi. Madaniyatli kishi odamlar oldida umuman  esnamaslikka  harakat qiladi. 
Agar  buni  bildirmasangiz,  ichingizga  yutsangiz,  unda  esnash  mumkin.  Yo‘taldan 
tiyilish  mumkin  emas.  Yo‘talayotganda  boshni  boshqa  tomonga  burib,  og‘iz  qo‘l 
bilan  yopiladi,  qattiq  yo‘talda  esa  og‘izga  dastro‘mol  tutgan  ma’qul.  Sekinroq, 
ro‘molchaga  aksirish  mumkin,  bunda  boshni  chekkaga  burmasa  ham  bo‘ladi. 
Butun  xonani