Pedagogikainstituti



Download 6,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet34/45
Sana25.01.2022
Hajmi6,33 Mb.
#408579
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   45
Bog'liq
Психология тарихи Жураев Н.С.

monadalar
 (grek- 
cha monos — yakka) deb atagan.  Borliq  asosini tashkil etuvchi birliklar 
sifatida monadalar antik psixologlarning «arxe»lari bilan o‘xshash.  Bi­
roq  G.V.  Leybnits  ideal  substansiya sifatida  psixik faolliklar jarayoni- 
ni  aks  ettiruvchi  ruhni  e’tirof etadi.  G.V.  Leybnits  o‘zining  asarlarida, 
jumladan, «Monadologiya»  (1714) asarida monadalaming asosiy xusu- 
siyatlari idrok va faollik deydi. Leybnits qarashlarida ruh ham monada, 
u  aniq  idrok va xotira  bilan  ajralib turadi  deydi.  Inson  ruhi -  monada 
appertsepsiya xususiyatiga ega, ya’ni u anglash va o‘zini anglash qobi- 
liyatiga ega va monadalaming yuqori ko‘rsatkichini egallaydi.


Ingliz filosofi  Dj.  B erkli (1689—1753) va uning izdoshlari Lokkning 
ikkilam chi  sifatlar haqidagi ta ’lim otini haddan oshirib yubordilar.  U lar­
ning  ta ’lim otiga binoan,  bizning  ham m a  sezgilarim iz  sub’ektiv  bo‘lib, 
ongim iz tom onidan yaratilgandir.
Tajriba  psixologiyasining  paydo  bo‘lishi  bilan  avvalgi  ratsionalis­
tik  psixologiya  darhol  o ‘z   kuchni  y o ‘qotm adi.  Ratsionalistik  psixolo­
giya  0 ‘rta  asr  ideyalari  ham da  ratsionalistik  m etod  haqidagi  Dekart 
ta ’lim otining  ta ’sirida  ruh  haqidagi  ta ’lim ot  sifatida,  em pirik  psixo­
logiya  bilan  birgalikda  yashashni  davom   ettirdi.  Shuning  uchun  ham 
nem is filosofi  X ristian  Volf (1679—1754-y.)  ikki psixologiya  fanining — 
«ratsionalistik»  va  «em pirik»  psixologiyaning  birgalikda  yashashi  qo- 
nuniyligi  haqidagi  fikm i  ilgari  surdi.  U  o ‘zining «R atsionalistik psixo­
logiya»  va  «Em pirik  psixologiya»  degan  ikkita  katta  asarida  bu  ikki 
oqimni  asoslab beradi.
R atsionalistik psixologiyaning  predm eti  ruh  va  uning  m ohiyatidan 
iborat.  Uning  m etodi  esa  aqliy  ratsionalistik  metodidir.  Ratsionalistik 
psixologiya filosofiya  fanlari  sistem asiga kirishi  kerak.  Em pirik psixo­
logiyaning predm eti ruh hodisalarini, y a’ni ichki tajriba faktlarini kuza­
tish va tajribaga  suyanib o ‘rganishdan  iborat.  X .V olf ta ’lim otiga k o ‘ra, 
em pirik  psixologiya  tabiat  fanlari  sistem asiga  taalluqlidir.  Umuman, 
shuni aytish kerak-ki, XVIII asrda Yevropaning barcha m am lakatlarida, 
ayniqsa,, A ngliyada  em pirik  psixologiya  yagona  hukm ron  psixologiya 
sistem asi  bo‘lib qoldi.
Amaliy mashg‘ulotlarda muhokama uchun savollar.
1.  Antik  davr  mutafakkirlarinnig  psixologik  qarashlari  haqida  ma’lumot 
bering.
2. Aristotelning asarlaridagi psixologik qarashlarining mazmunini izohlang.
3.  Gippokratni  temperament  haqidagi  ta’limotini  asoslang.  Ocrta  asr 
mutafakkirlarining psixologik qarashlari haqida fikr bildiring.
4.  Determinizm  va  indeterminizm oqimi tarafdorlarining fikrlaridagi  farqlari 
haqida ma’lumot bering.
5. Rasionalistik psixologiya haqida ma’lumot bering.


6.  Platon psixologiyada qaysi oqim asoschisi hisoblanadi?
7. Epikuming fikricha, qanday xususiyatga ega narsalar Ruh bo‘ladi?
8.  Falesning  ta’limotiga  ko'ra,  butun  mavjudot  va  inson  tabiatining  asosini 
мина tashkil qiladi?
9. Tabib va faylasuf Olkmlon Kratonskiy fan  tarixida birinchi  bo‘lib qanday 
taxminni  ilgari  surgan?
10. Gippokratning eng katta shuhrat keltirgan ta’limoti qaysi?
11. Bekon psixikani qanday yo‘l bilan o‘rganish mumkin deb taxmin qilgan?
12. Dekart qaysi asarlarida o‘zining asosiy fikrlarini bayon etgan?
13.  Bekon qaysi metodni  fanda befoyda deb inkor qilgan?


3 - M a v z u :  XVIII-XX asrlarda psixologiyaning
rivojlanishi
Reja:
1. XVIII asr psixologiyasiga umumiy tavsif.
2.  Fransuz va nemis psixologiyasining rivojlanishi.
3. Assotsiativ psixologiyaning yuzaga kelishi va rivojlanishi.
4. Eksperimental psixologiyaning shakllanishi.

Download 6,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   45




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish