O r g a n I k k I m y o

Я2С} 
}СН2  U2C5^
 
1 
2СН 
НС 
2
 
1 
6р н 2
H2C 
СН2  H2C4 
3СН 
НС3\   4  ^
  5СН
СН
siklopentil 
2-siklopenten-l-il  2,4-siklogeksadiyen-l-il
Almashingan alitsikllar quyidagicha raqamlanadi va nomla- 
nadi:
5 
1
с 2н 5 
;------- с н 3 
2 
с 2н 5
з
etilsiklo - 
1 -metil -2-etil-
propan 
siklopentan
3 
C
2
H
5
 
2 p ^ ^ j ^ C H  =  с н 2
4 
6
3 -etilsiklo - 
5 -vinil -1,3 -siklo -
penten 
geksadiyen
Alitsiklik  uglevodorodlarning  gomologlari  va  hosilalari  u- 
chun strukturaviy izomeriyaning quyidagi turlari xos:
1.  Halqaning katta-kichikligiga bog‘liq izomeriya:
propilsiklo  - 
etilsiklo  - 
metilsiklo  - 
siklogeksan
propan 
butan 
pentan
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

2. 
Halqadagi  rinbosarlarning  holati  bilan  bogiiq  izomeri- 
ya:
1,2-dimetil-
 
siklogeksan
1,3  -dimetil-
 
siklogeksan
H3C
s -C H ,
1,4-dimetil-
siklogeksan
3. Yon zanjirlar izomeriyasi:
н   Зс ^
 
у - с 3н 7 
н   Зс  
р > - с н  (СН3)2
l-metil-4-propil- 
1  -metil-4-izopropil-
siklogeksan 
siklogeksan
4. Qsh bog‘ning holati bilan bogiiq izomeriya:
CH2
v in ils ik lo p ro p a n  
m e tile n s ik lo b u ta n
Monoalmashingan, shuningdek,  1,1-dialmashingan sikloal- 
kanlar stereoizomer hosil qila olmaydi.  Halqasida ikkita bir xil 
asimmetrik  uglerod  atomi  bor  alitsiklik  birikmalar  uchta  kon- 
figuratsion izomer holida uchraydi:
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

н о о с
с о о н   н
ko'zgu 
COOH
H
Н
СООН 
Б
(1R , 2S) - siklo- 
(1R,2R)  va  (1S , 2S) - siklo-
propan  1,2-dikarbonlar 
propan-1,2-dikarbon kislotalar 
kislota  (sis-izomer) 
(trans-izomerlar)
Sis-izomerlarda ham  ikkita asimmetrik uglerod atomi borli- 
giga qaramasdan ular disimmetrik birikmalar hisoblanmaydi va 
ikkita  enantiomer  holida  mavjud  bo‘la  olmaydi.  Sis-izomerlar 
tuzilishiga qarasangiz,  molekulalarning  birinchi yarmi  ikkinchi 
yarmining kzgudagi aksi ekanligini krasiz:
Shu  bois  sis-izomerlar  mezo-birikmalar  blib,  optik  faol 
emas.
Trans-izomerlar  esa  disimmetrik  birikmalardir.  Ular  ikkita 
enantiomer  holida  mavjud  bladi.  Bu  enantiomerlarning  har 
biri  individual  holda  optik faol  blib,  ularni ajratib olish  mum- 
kin.
Molekulasida ikkita turli xil asimmetrik uglerod atomi bor ali- 
tsiklik  birikmalar  (masalan,  2-metilsiklopropankarbon  kislota) 
trtta konfiguratsion izomerlar holida mavjud bladi:
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

н 
н